آشنایی با انواع روش های خاموش کردن آتش و بررسی انواع خاموش کننده ها -پنجشنبه, 9 بهمن 1399

طبقه بندی انواع آتش

این طبقه بندی در کشورهای مختلف متفاوت می باشد ولی در تعریف و ماهیت نوع آتش تفاوتی ندارد.

بطور کلی آتش ها را به پنج طبقه A،B،C،D،E به شرح زیر تقسیم می کنند:

طبقه A

آتش هایی هستند که در اثر سوختن عموم مواد قابل اشتعال که پس از سوختن از خود خاکستر به جای می گذارند، به وجود می آیند یا آتش جامدات و یا آتش های درون (مغزی) سوز مانند آتش هایی که عامل آن ها موادی از قبیل کاغذ، چوب، پارچه و حتی لاستیک و پلاستیک و نظایر آن باشد.

طبقه B

آتش هایی هستند که از سوختن مایعات قابل اشتعال به وجود می آیند و پس از سوختن از خود خاکستر به جای نمی گذارند یا آتش مایعات و یا آتش های سطحی سوز مانند آتش های که از سوختن فرآورده های (بنزین –نفت – گازوئیل ) الکل ها –آلائیدها و نظایر آن ها به وجود می آیند.

آتش سوزی

طبقه C

آتش هایی که از سوختن گاز های قابل اشتعال به وجود می آیند مانند گاز طبیعی، استیلن و...

البته باید توجه کرد که آتش سوزی گازها را در بعضی از کشورها و استاندارد ها به عنوان یک طبقه جداگانه در نظر نمی گیرند. آنچه مهم است این است که وقتی گازی در هوا منتشر شد، هیچ گونه وسیله ای جهت کنترل و جلوگیری از سوختن آن وجود ندارد، ولی هنگامی که گازی در مخزنی باشد، اگر آتش سوزی رخ دهد به وسیله عملیات سد کردن و خنک کردن آن هم در مراحل اولیه و قبل از آن که مخزن گاز داغ شده و یا تغییر فرم دهد،ممکن است تحت کنترل درآید، چون در آتش سوزی گازها خطر انفجار بیشتر است، لذا مسئله پیشگیری از بروز آتش سوزی به مراتب مهمتر از مبارزه با آن می باشد.

در بعضی از موارد خطر خاموش کردن آتش گازها خیلی بیشتر از آنست که آتش سوزی ادامه یابد.

طبقه D

آتش هایی هستند که از سوختن فلزات قابل اشتعال به وجود می آیند مانند سدیم، پتاسیم منیزیم، آلومینیم و غیره ……….

طبقه E

آتش هایی هستند که ناشی از الکتریسیته می باشند، مانند آتش سوزی در وسایل برقی یا دستگاه های مولد برق حرارتی مانند دینام موتور - ژنراتور و...

روش های خاموش کردن آتش در محیط کار

۱-سرد کردن (از بین بردن گرما)

همانطوری که قبلا ذکر گردید از تجمع عوامل آتش در یک جا آتش سوزی به وقوع می پیوندد حال اگر یکی از عوامل سه گانه مهار گردند، آتش سوزی مهار می گردد.

روش سرد کردن در حقیقت از بین بردن ضلع حرارت می باشد، همانطوری که ذکر گردیده اشتعال در یک درجه حرارت بخصوص شروع به سوختن می نماید، حال اگر بوسیله سرد کردن درجه حرارت یک ماده قابل اشتعال را پائین آوریم، یکی از ضلع های مثلث آتش را از بین برده و در نتیجه آتش خاموش می شود.

باید توجه کرد که سرد کردن بعد از این که درجه حرارت جسم به پائین نقطه اشتعال رسید جهت این که دوباره مشتعل نشود باید ادامه پیدا کند سرد کردن به طرق مختلف صورت می گیرد که ساده ترین وارزان ترین آن استفاده از آب می باشد ولی باید توجه کرد که هر نوع آتشی را مجاز به استفاده از آب نیستیم.

۲- خفه کردن (قطع اکسیژن)

بعضی از آتش ها با سرد کردن قابل مهار نیستند، یعنی از بین بردن ضلع حرارت مؤثر واقع نمی شود، روش خفه کردن، مهار کردن ضلع اکسیژن می باشد که به وسیله ای مانع از رسیدن اکسیژن به جسم قابل اشتعال می گردیم، به این روش خفه کردن می گویند.

در این حالت از کپسول آتشنشانی یا پتوی خیس یا هر وسیله ای دیگری که بتواند راه نفوذ اکسیژن را به محل سوخت ببندد استفاده می شود.

تئوری عمل بدین ترتیب است که یک لایه از مواد کپسول آتشنشانی، به حالت گاز یا پودر، سطح آتش را می پوشاند و مانع رسیدن اکسیژن به کانون حریق و ادامه آتش سوزی می گردد، این مواد آنقدر بر سطح آتش می مانند تا آن که درجه حرارت مواد مشتعل به پائین تر از نقطه اشتعال برسد.

روش های خاموش کردن آتش در محیط کار

۳- سد کردن (قطع سوخت)

اگر به وسیله ای مانع از رسیدن سوخت به کانون اشتعال گردیم، عمل سد کردن را انجام داده ایم، مانند بستن شیر گازی که تولید آتش سوزی کرده است، یا تخلیه مخزنی از مایعات نفتی که سطح آن دچار آتش سوزی گردیده است، یا دور کردن مواد قابل اشتعال از محوطه آتش جهت جلوگیری از توسعه آتش و...

لازم به یاد آوری است که آتش سوزی ها را معمولا با یک یا ترکیبی از چند روش مختلف ذکر شده کنترل و خاموش می کنند.

طریقه خاموش کردن آتش های طبقه بندی شده

طبقه A

بهترین روش جهت اطفاء حریق های این طبقه که از سوختن مواد قابل اشتعال خاکسترزا به وجود می آیند، از بین بردن ضلع حرارت مثلث آتش و استفاده از روش سرد کردن می باشد، که اقتصادی ترین و سریعترین عامل استفاده از آب است. آب درجه جسم محترق را پائین می آورد و به حدی می رساند، که سوختن متوقف می شود.

باید توجه داشت که جریان آب تا خاموشی کامل آتش باید مرتبا جریان داشته و قطع نشود.

طبقه B

بهترین روش جهت اطفاء حریق طبقه B که از احتراق مایعات قابل اشتعال به وجود می آیند از بین بردن ضلع اکسیژن مثلث آتش یعنی خفه کردن می باشد. در این نوع آتش ها از کپسول آتشنشانی پودر و گاز، ئیدروکربورهای هالوژنه، کف ها و سایر روش های خفه کردن مانند استفاده از ماسه و شن و پتو و … می توان استفاده کرد.

کپسول آتش نشانی

طبقه C

بهترین روش جهت خاموش کردن آتش های این طبقه همانطوری که در قسمت های قبل توضیح داده شد، سد کردن می باشد، یعنی جلوگیری کردن از رسیدن گاز قابل اشتعال به کانون حریق، که معمولا جهت انجام این کار شیر مربوط به جریان گاز مورد نظر بایستی بسته شود و یا به هر وسیله ممکن جلوی نشت گاز گرفته شود.

طبقه D

جهت اطفاء حریق فلزات قابل اشتعال از کپسول آتشنشانی مخصوص به خود که بستگی به نوع فلز دارد، استفاده می گردد.

طبقه E

بهترین روش جهت خاموش کردن آتش سوزی های برقی، طریقه قطع اکسیژن مثلث آتش به وسیله خفه کردن می باشد. در این طبقه از آتش سوزی ها آب اصلا قابل استفاده نیست، بهترین نوع کپسول آتشنشانی مورد استفاده کپسول آتشنشانی CO2 می باشد، از کف نمی توان استفاده کرد.

البته از وسائل دیگر خفه کردن مانند شن و ماسه و یا پتوی خشک می توان استفاده کرد.

جهت اطفاء آتش های این طبقه باید قبل از انجام هرگونه اقدام جهت خاموش نمودن حریق، جریان برق قطع شود.

کپسول آتش نشانی

حال به بررسی انواع خاموش کننده می پردازیم:

مواد خاموش کننده آتش

موادی که بعنوان خاموش کننده آتش به کار می روند در 4 دسته قرار می گیرند. بدلیل لزوم سرعت عمل و افزایش پوشش خاموش کننده ها، می توان از دو یا چند عنصر خاموش کننده بطور همزمان استفاده نمود. طبعا هر کدام از مواد یاد شده در اطفاء انواع حریقها دارای مزایا و معایبی می باشند. این گروه شامل گروه های زیر است:

مواد سرد کننده آب، CO2
مواد خفه کننده (کف -CO2 – خاک – ماسه)
مواد رقیق کننده هوا (N2 – CO2)
مواد محدود کننده واکنش های زنجیره ای شیمیایی (هالن و پودر های مخصوص)

آب

استفاده از آب برای کنترل حریق یکی از ساده ترین و در عین حال موثر ترین روشی است که تمام افراد با آن آشنا می باشند. همان اندازه که استفاده از آب می تواند در خاموش کردن آتش مفید با شد به همان اندازه هم می تواند در استفاده نابجا ایجاد مخاطره و گسترش حریق یا خسارات نماید.

مزایای آب برای خاموش کردن آتش

فراوان و ارزان است، خصوصا که برای این منظور تصفیه کامل آن لازم نیست.
ویسکوزیته پایین و قابلیت انتقال آسان داشته و در مجاری فلزی، لاستیکی و برزنتی براحتی جاری می شود.
دارای ظرفیت گرمایی ویژه بالایی بوده که آن را بصورت یک سرد کننده مطلوب مطرح می کند. ظرفیت گرمایی آب 5 برابر آلومینیوم و 10 برابر روی و مس می باشد. مهمتر از آن اینکه گرمای نهان تبخیر آب بسیار بالا بوده و گرمای زیادی هنگام تبخیر جذب می کند.
غیر قابل تجزیه بر اثر حرارت است، حتی در دمای بالا نیز تجزیه نمی شود. بطوری که در 2000 درجه سانتیگراد تنها یک دهم مولکولهایش تجزیه می شوند.
توان سرد کنندگی بالایی دارد بطوری که در حجم مساوی، 5/6 برابر سرد کننده تر ازCO2 است. هر لیتر آب می تواند هنگام تبخیر حدود 550 کیلو کالری گرما جذب نماید و هر متر مکعب آب نیز برای افزایش دمایی به اندازه 10 درجه گرمایی حدود 10000 کیلو کالری گرما جذب می کند.

معایب آب برای استفاده در آتش سوزی

سنگین وزن است لذا حمل ونقل آن در اطفاء متحرک مشکل است.
هادی الکتریسیته است، در محل هایی که جریان برق وجود دارد، خطر برق گرفتگی را افزایش می دهد.
آب دارای خطر تخریب است، زمانی که آب تحت فشار پاشیده شود قدرت تخریب بالیی دارد که گاهی کمتر از خود حریق نیست.
هنگام اطفاء حریق مواد و محصولات در اثر ترکیب با آب دچار خسارت می گردند. مانند داروها، اثاثیه، کارتن های بسته بندی، رنگ ها و محصولات تولیدی.
به خاطر افزایش حجم آب هنگام تبخیر در هنگام پاشیدن به روی مایعات قابل اشتعال مثل نفت یا روغن باعث پرتاب شدن مایعات، انفجار و پاشش آن شده و گسترش حریق را باعث می شود.
بدلیل کشش سطحی آب نفوذ آن به داخل تل مواد (تل ذغال سنگ، خاک اره و مانند آن) محدود است.

کف آتش نشانی

کف بصورت محلول تهیه می گردد. کف در هنگام پاشیده شدن توسط سر لوله کف ساز با هوا و آب مخلوط شده و حباب سازی می گردد. کف در هنگام استفاده، با گسترش فراوانی که دارد می تواند روی حریق را پوشانده و مانع رسیدن اکسیژن و صعود گازهای ناشی از حریق می گردد. نکته مهم در استفاده از کف، توسعه خوب آن و پخش شدن روی سطح ماده احتراقی مخصوصا مایعات قابل اشتعال بدلیل سبکی آن می باشد.

پودر های خاموش کننده

استفاده از برخی از مواد شیمیایی که معمولا دارای بنیان کربنات، سولفات یا فسفات می باشند یکی از راه های متداول و ساده برای خاموش کردن آتش از طریق خفه کردن آن است. این ترکیبات براحتی برای اطفاء انواع حریقC،B،A بکار می روند. به همین دلیل در استفاده های عمومی معمولا این ترکیب خاموش کننده توصیه می شود. به این ترکیبات پودر شیمیایی گفته می شود. پودر شیمیایی اگر چه برای حریق دسته A کاربرد دارد ولی بدلایل اقتصادی توصیه نمی گردد مگر اینکه مواد در حال اشتعال پر بها باشند یا استفاده از آب ماهیت آنها را تغییر دهد.

پودر شیمیایی روی حریق پاشیده شده و باعث پوشاندن آتش و جلوگیری از رسیدن اکسیژن می گردد. پودر ها در حرارت بالای 60 درجه سانتیگراد پایداری خوبی ندارند و امکان چسبندگی آنها در کپسول زیاد می گردد. قطر دانه های پودر بسته به نوع مواد و شرکت سازنده حدود 75-10 میکرون می باشد. هرچه قطر ذرات ریزتر باشد پودر موثرتر است. پودر شیمیایی تحت فشار ازت یا CO2 در سطح قاعده حریق به صورت جارویی پاشیده شده و در صورتی که افراد آموزش کافی دیده باشد براحتی آتش را خاموش می نمایند.

معایب آب برای استفاده در آتش سوزی

پودر خشک

این پودر برای خاموش کردن حریق فلزات قابل اشتعال مثل سدیم، پتاسیم، منیزیم و مانند آن بکار می رود.

گازCO2

دی اکسید کربن گازی است غیر قابل احتراق، بی بو، غیر سمی و سنگین تر از هوا که دارای چگالی 5/1 بوده و هادی الکتریسیته نیست. مکانیسم عمل آن هنگام حریق به سه صورت است: اول خفه کردن آتش با تشکیل یک لایه سنگین مقاوم در مقابل عبور هوا، دوم رقیق کردن اکسیژن هوادر اطراف محوطه حریق و سوم سرد کردن آتش.

یکی از خصوصیات مهم گاز CO2 این است که باعث خسارت به مواد موجود در محیط حریق نمی شود لذا در مواردی که مواد با ارزش دچار حریق می شوند مناسب تر از آب است CO2 برای حریق های الکتریکی و الکترنیکی بسیار مناسب است زیرا بدلیل عدم هدایت برق و عدم وجود مواد باقیمانده باعث اتصال یا خرابی در حساس نمی گردد.

ترکیبات هالوژنه (هالن)

مواد هالوژنه از مشتقات 4CH یا C2H6 می باشند که بجای یک یا چند عنصر هالوژنه (شاملI،Br،Cl،F) جایگزین شده است. هالن در هنگام اطفاء بدون بجای گذاشتن اثرات تخریبی و باقیمانده بر روی مواد و دستگاه ها می تواند بطور بسیار موثری ایفای نقش نماید. مکانیسم اثر هالن تا حدودی مشابه CO2 بوده و چون سنگین تر از هوا هستند می توانند بسرعت روی حریق را پوشانده و مانع رسیدن اکسیژن گردند. بعلاوه پاشش این مواد بر روی حریق می تواند باعث رقیق شدن اکسیژن هوا در اطراف حریق شده و آن را مهار نماید. این مواد با نسبت افزایش حجم حدود برابر هنگام تغییر فاز از حالت مایع به بخار بیش از برابر افزایش حجم بیشتری نسبت به دی اکسید کربن دارند. به همین دلیل در وزن مساوی قدرت خاموش کنندگی آنها 3-2 برابرCO2 می باشد. هالن می تواند در هنگام مجاورت با آتش از سرعت واکنش های زنجیره ای بکاهد و بصورت موثر تری آتش را مهار نماید به همین دلیل در شرایط یکسان برای خاموش کردن آتش میزان مورد نیاز هالن کمتر از یک چهارم میزان CO2مورد نیاز برای اطفاء است.

خاموش کننده هالن برای محدوده های کوچک ولی مهم تجهیزات یا مواد قابل اشتعال مانند ماشین های الکترونیکی و الکتریکی، حریق های مواد جامد پر ارزش، سایتهای دیسپاچینگ، مراکز مخابراتی و مانند آن کاربرد دارد.

برچسب ها:

نظرات (0) جزئیات

در انبار خود از تجهیزات آتش نشانی استفاده کنید -پنجشنبه, 9 بهمن 1399

کپسول های آتش نشانی

اولین چیزی که در مورد اطفا حریق و ایمنی در برابر آتش سوزی به نظر می می آید کپسول های آتش نشانی است. هر فضای کاری نیاز به حداقل یک کپسول آتش نشانی دارد. تعداد و انواع مختلف خاموش کننده های مورد نیاز با توجه به اندازه محل شما و همچنین نوع خطرات آتش سوزی مربوط به دفتر، کارخانه یا انبار شما بستگی دارد، اما قطعا نیاز به یک یا چند مورد زیر خواهد بود:

کپسول های آتش نشانی

خاموش کننده دی اکسید کربن: برای تمام خطرات الکتریکی و جایی که مایعات قابل اشتعال و غیره در حال استفاده هستند به عنوان مواد حساس و ظریف بی ضرر و ایده آل است.

خاموش کننده فوم آتش نشانی: یک راه حل مناسب برای استفاده از چند ریسک. خمیر شیمیایی خیس مانند روغن های سوختنی را سرد و سوزاندن دوباره شعله های آتش را کاهش می دهد.

خاموش کننده آب: این نوع کپسول ها بصورت اسپری عمل کرده و مخصوص آتش سوزی های مواد چوبی و کاغذی است.

خاموش کننده پودر: می تواند بیشترین آتش سوزی را که شامل چوب، کاغذ، مایعات قابل اشتعال و الکتریکی می شود، رفع کند. پودر آتش نشانی نیز می تواند در آتش سوزی خودرو استفاده شود و می تواند در اتومبیل یا وسایل نقلیه تجاری نصب شود.

جعبه آتش نشانی یا فایرباکس چیست؟

یکی از پر کاربرد ترین تجهیزات آتش نشانی برای اطفا حریق های دستی، جعبه آتش نشانی است؛ که سالهاست در ساختمان های اداری و تجاری و اخیراً در ساختمان های مسکونی جهت سهولت در استفاده عموم و خاموش کردن حریق قبل از رسیدن آتش نشان ها مورد استفاده قرار می گیرند.

ابعاد استاندارد جعبه های آتش نشانی

جعبه های آتش نشانی در ابعاد استاندارد (ارتفاع 74، عرض 60، و عمق 15 یا 20 سانتی متر) تولید و یا به سفارش در ابعاد های (ارتفاع 148، عرض 60 و عمق 20 سانتی متر) از نوع جعبه آتش نشانی ایستاده و یا از نوع جعبه آتش نشانی افقی در ابعاد های (ارتفاع 74 یا 84، عرض 100 یا 90 و عمق 20 سانتی متر) مورد استفاده قرار می گیرند که در نوع جعبه های آتش نشانی سفارشی فضای مناسب جهت قرار گرفتن دو عدد کپسول آتش نشانی را دارا می باشند.

کپسول های آتش نشانی
استفاده از این تجهیزات بیشتر برای کنترل و حتی اطفا حریق های کوچک کاربرد دارد.

جعبه های آتش نشانی به دو صورت در ساختمان ها تجهیز می گردنند:
جعبه های آتش نشانی فایر هوزریل شامل شلنگ لاستیکی به قط ¾ اینچ با قرقره دوار، اتصالات ¾ اینچ، نازل شیردار سه حالته (جهت پاشش آب) و شلنگ رابط و شیر گازی مخصوص آب. (قابل نصب در طبقات فوقانی ساختمان به دلیل سهولت در اطفاء حریق)
جعبه های آتش نشانی فایرباکس در سایزهای 5/1 و 5/2 اینچ شامل شلنگ برزنتی نخ پرلون تولاستیکی و اتصالات آتش نشانی (کوپلینگ آتش نشانی، نازل سه حالته آتش نشانی، هیدرانت یا کوپلینگ رزوه دار) با سایز های مربوطه و همچنین شیرفلکه برنجی فشار قوی آتش نشانی (قابل نصب در پارکینگ ها و طبقات همکف)
کپسول های آتش نشانی انواع مختلفی دارند که بسته به نوع آتش کاربرد کپسول آتش نشانی متفاوت می شود.

کاربرد کپسول آتش نشانی:

به علت وجود آب در این خاموش کننده ها واحتمال برق گرفتگی نباید از آن برای آتش سوزی وسایل الکتریکی استفاده شود.
هرگز از آب برای اطفاء حریق مواد شیمیایی که با آب ترکیب می شوند کمک نگیرید.
پودر ها به طور کلی غیر سمی می باشند ولی بهتر است در محیط هایی که مقدار زیادی از این پودرها پاشیده می شود از دستگاه تنفسی استفاده گردد.

جهت آزمایش ماهانه کپسول های آتش نشانی مواد زیر را رعایت کنید:

دستگاه باید از لحاظ زنگ زدن و صدمه دیدگی بدنه بازدید شود.
لوله های پلاستیکی، بست و سر لوله ها کنترل شود.
از سالم بودن (روان بودن) شیر مطمین شوید و ماهانه خاموش کننده ها را سر و ته کنید.

کپسول های آتش نشانی

سیستم های اعلام حریق آتش نشانی

آلارم آتش برای هر ساختمان در یک کسب و کار ضروری است و باید به کار گرفته شود. ما طیف گسترده ای از سیستم های اعلام حریق در اختیار داریم که هر دو باتری و یا برق کار می کنند. آلارم های بصری نیز برای انبارها و جهت کارخانجات بسیار مفید هستند زیرا هشدار دوگانه را با استفاده از فناوری نور قرمز LED و همچنین زنگ و زنگ قابل شنیدن برای جلب توجه همه کارکنان در محدوده آن موقعیت را ارایه می دهند.

علایم خروج آتش نشانی

علایم خروج آتش نشانی برای همه شرکت ها ضروری است تا کاربران را به خروج درست راهنمایی کنند.

روشنایی اضطراری

در طول آتش سوزی، برق رسانی موجب افزایش خطر است ولی جهت امداد، روشنایی برای کارکنان و مشتریان ضروری است تا از ایمن بیرون بیایند. چراغ اضطراری ارایه شده توسط و در حالت اضطراری جهت خروج و تخلیه محل تا 3 ساعت کار می کند.

پتو آتش

هیچ فضای آشپزخانه بدون یک پتو آتش نشانی کامل نیست تا شعله های آتش خاموش شود. پتوی نسوز آتش نشانی در طیف وسیعی از اندازه و در هر مورد سخت یا نرم، قابل دسترسی است.

اسناد ایمنی آتش نشانی و کابینۀ ذخیره سازی سند

ضروری است که تمام مدارک آتش سوزی را که یک افسر آتش نشانی نیاز دارد مانند مدارک ایمنی آتش نشانی شامل پرونده های مربوط به نگهداری تجهیزات آتش نشانی و برنامه های مرتبط با ساختمان، در یک مکان امن مانند کابینه ذخیره سازی ایمنی قفل ایمنی، حفظ کنید.

جعبه کمک های اولیه

داشتن یک کیت کمک های اول با تمام متعلقات آن بصورت دست نخورده ضروری است. در طول سال ها، کیت های مختلف و قطعات ممکن است مورد استفاده قرار گیرد، با این وجود، شما نه تنها مسیولیت تهیه یک کیت کمک های اولیه را بر عهده دارید، بلکه شما برای جایگزینی محصولات منقضی یا استفاده شده در کیت باید پاسخ گو باشید، بنابراین این فرصت را داشته باشید تا نگاه کنید و ببینید چه چیزی گم شده است تا مطمین شوید که کسب و کار شما آمادگی کمک های اولیه تا رسیدن امداد را دارد.

کپسول های آتش نشانی

آشنایی با رنگ بندی کپسول های آتش نشانی

کپسول قرمز (بر پایه آب)

برای خاموش کردن آتش هایی است که در برگیرنده مواد جامد و البته ارگانیک مثل چوب، پارچه، کاغذ، پلاستیک و زغال سنگ است.

کپسول قرمز (آب با افزودنی های دیگر)

از این کپسول می توانید برای خاموش کردن آتشی که دربرگیرنده مواد جامد و ارگانیک است استفاده کنید. فرق این کپسول با کپسول بر پایه آب این است که توانایی بهتری برای خاموش کردن آتش دارد و قدرتمندتر است. این کپسول ها در حجم ۳ و ۶ کیلویی هستند.
یادتان باشد که از این کپسول برای خاموش کردن چربی و روغن استفاده نکنید. پاشیدن محتویات این کپسول روی تجهیزات الکتریکی هم بسیار خطرناک است.

کپسول قرمز با پس زمینه سفید (پودر آب)

از این کپسول برای خاموش کردن مواد جامد و ارگانیک و مایعات و گاز های قابل اشتعال استفاده کنید. اگر دوره آتش نشانی دیده باشید با رعایت فاصله یک متری می توانید برای خاموش کردن بعضی از آتش های الکتریکی هم از این کپسول استفاده کنید.

کپسول آبی (بر پایه پودر)

از این کپسول می توان روی آتش هایی که بر اثر اشتعال مواد جامد ارگانیک، مایعاتی مثل گریس، چربی، روغن، رنگ و بنزین ایجاد شده اند استفاده کرد. همچنین می شود از این کپسول برای خاموش کردن آتش ناشی از گاز هم استفاده کرد.
از این کپسول هرگز برای خاموش کردن تراشه های خانگی و ماهیتابه آتش گرفته استفاده نکنید؛ چرا که خطر استنشاق این پودر وجود دارد.

کپسول آبی (بر پایه پودر خشک)

این پودر های خاص برای مبارزه و مقابله با آتش هایی طراحی شده اند که دربرگیرنده فلزات قابل اشتعال مثل لیتیم، منیزیم، سدیم یا آلومینیوم هستند. در این کپسول ها معمولا ۳ پودر خاص براساس گرافیت، مس یا سدیم کلرید وجود دارد.

کپسول کرمی

برای خاموش کردن مایعات و جامدات قابل اشتعال مثل چربی، روغن، رنگ و بنزین بسیار مناسب است، اما نه هر نوع چربی و روغنی؛ مثلا برای خاموش کردن چربی آتش گرفته در ظرف غذا مناسب که نیست، بلکه بسیار هم خطرناک است.

کپسول سیاه (کربن دی اکسید)

برای خاموش کردن تجهیزات الکتریکی عالی است. از این کپسول بیشتر برای خاموش کردن تجهیزات یا سرور های رایانه ای بزرگ استفاده می شود. توجه داشته باشید مواد این کپسول برای مکان های کوچک باید با احتیاط مصرف شود چرا که خطر خفگی افراد وجود دارد.

کپسول زرد روشن (مواد شیمیایی مرطوب)

این کپسول برای خاموش کردن مواد منفجره بسیار ایده آل است؛ همچنین برای خاموش کردن روغن هایی که از آن ها در آشپزی استفاده می شوند مناسب است؛ چربی هایی مثل روغن آفتابگردان، روغن زیتون و کره.
از این کپسول هرگز برای خاموش کردن مایعات قابل اشتعالی مثل بنزین استفاده نکنید.

پیشگیری از آتش سوزی از طریق آموزش کارکنان

پیشگیری از آتش سوزی از طریق آموزش کارکنان:

جهت جلوگیری از آتش سوزی موارد زیر را به کارکنان آموزش دهید:

در هنگام وقوع آتش سوزی خونسردی خود را کاملا حفظ کنید.
در هر آتش سوزی شیر اصلی گاز شهری یا سیلندر را فورا ببندید.
در آتش سوزی های ناشی از نفت و دیگر مواد سوختنی مشابه و لوازم برقی از آب استفاده نکنید.
در آتش سوزی های بزرگ حفظ جان افراد از اموال واجب تر است کودکان و سال خوردگان و افراد ضعیف را سریعا از محل دور کنید.
اضطراب در آتش سوزی امری طبیعی است لکن سعی کنید ناراحتی و اضطراب خود را بروز ندهید.
در حریق لوازم و سیستم های برق، اولین اقدام قطع برق می باشد به منظور خاموش کردن حریق از آب جهت اطفا استفاده نکنید.
خاموش کننده ها به طور مناسب در جای خود نصب شده و آماده به کار باشد و باید در اطفاء حریق از خاموش کننده متناسب با نوع حریق استفاده شود.

آموزش آتش نشانی

محل قرار گرفتن خاموش کننده های آتش نشانی

ارتفاع حدود 1.5 متر از سطح زمین نصب گردد.
خاموش کننده های دی اکسید کربن عموما برای جاهایی که تابلوهای برق و کابل کشی برق بیرونی وجود داشته باشد.
محل قرار گرفتن خاموش کننده در انبارهای کوچک در کنار درب ورودی و برای انبار های بزرگ در کنار درب ورودی و وسط و انتهای انبار.
توصیه ها و هشدارهای ایمنی در خصوص انبارها
1. ضرورت دارد انبارها از نظر کالا و محتویات و غیره درجه بندی، طبقه بندی و گروه بندی گردد.
2. ضروری است اصول ایمنی در انبارها اجرا گردد.
3. نکات ایمنی عمومی انبارها در پیشگیری از آتش سوزی کاری مهم می باشد.
4. انبارها می بایست مجهز به وسایل اطفایی و سیستم های اعلام اتوماتیک و دستی باشد.
5. تابلوها و علایم هشدار دهنده ایمنی در انبارها نصب شود و نصب تلفن آتش نشانی 125 و ارگانهای امدادی ضروری است.
6. سیستم سیم کشی برق انبارها باید توکار و از داخل لوله های مخصوص انجام گیرد و اتصالات و کلیه کلیدها و پریزها و روشنایی ها از نوع ضد جرقه و ضد انفجار انتخاب گردد.
7. استفاده از دستگاه های حرارتی شعله عریان در داخل انبار ها ممنوع است.
8. کلیه کارکنان انبارها باید آموزش آتش نشانی و ایمنی و طرز کار با وسایل اطفایی را فرا گیرند.
9. کالا و محتویات و بسته بندی اجناس باید روی پالت های فلزی با در نظر گرفتن اصول ایمنی انبارها چیده شود.
10. استفاده کالا در انبارها به هر شکل انبار چینی نباید بیش از 5/4 متر باشد و بطور کلی فاصله بین سقف انبار و مرتفع ترین نقطه کالاهای چیده شده نباید کمتر از یک متر باشد.
11. تابلو استعمال دخانیات در محوطه داخل و خارج انبارها مطلقاً ممنوع نصب و اجرای آن الزامی است.
12. ضایعات قابل اشتعال در انبارها باید در ظروف در بسته فلزی ریخته شود.
13. ایجاد آبدارخانه و آسایشگاه به هر شکل داخل انبارها ممنوع است.
14. فضای انبارها باید مستمراً غبار رویی گردد و ضایعات مرتباً جمع آوری و از محل، تخلیه شوند.
15. جهت جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید، شیشه های پنجره ها و نورگیرهای انبارها باید از نوع مات انتخاب شود و یا رنگ آمیزی شوند.
16. نورگیرهای انبار باید از داخل با تور سیمی مقاوم و در خارج با حفاظ فلزی حفاظ بندی گردد.
17. در انبار باید متناسب با حجم محیط، دستگاه های هواکشی از نوع ضد جرقه و انفجار نصب گردد. محل نصب هواکش ها تابع خواص مواد و گازهای حاصله و غیره می باشد.
18. انبارها باید طبقه بندی شده و در هر قسمت با کشیدن دیوار جدا کننده از دیگر کالاها مجزا شود و برای یک نوع کالا اختصاص داده شود. حداقل 2 الی 4 ساعت مقاومت در برابر آتش سوزی داشته باشد.
19. کلیه تجهیزات و سیستم های آتش نشانی و اصول انبارداری با نظر کارشناس آتش نشانی تأمین گردد.
20. ساختمان انبارهای نگهداری مایعات قابل اشتعال باید در محل های ایمنی و هرچه دورتر از سایر تأسیسات و اماکن و مواد قابل احتراق احداث گردد.
21. اسکلت اصلی ساختمان انبار فرآورده های نفتی می بایست به برق گیر و صاعقه شکن و شبکه مربوطه جهت تخلیه الکتریسیته ساکن مجهز شود.
22. مناسب ترین و اصولی ترین روش نگهداری فرآورده های نفتی استفاده از مخازن و تانکرهای ثابت می باشد که این مخازن به شکل استوانه دو سر محدب و از جنس فولاد ساخته می شود و به صورت افقی مستقر می گردد و به سه طریق انجام می گیرد. مدفون در زمین، نیمه مدفون و آزاد.
23. علایم و تابلوهای خطرات به صورت شبرنگ در محوطه انبار در معرض دید نصب و مورد بهره برداری قرار گیرد.
24. کپسول های استفاده شده بلافاصله برای شارژ مجدد به محل های مجاز ارسال گردد.
25. شارژ مجدد کپسول ها در صورت عدم استفاده پس از یکسال.
26. درصورت وجود گرد و غبار در محیط و یا نیاز به نصب در فضای باز، کپسول ها درون جعبه مناسب قرار گیرند.
27. کروکی و لیست مواد موجود در هر انبار و کلیه وسایل و سیستم های آتش نشانی و تعداد پرسنل و اطلاعات دیگر توسط کارشناس آتش نشانی و ایستگاه مربوطه بانک اطلاعات آتش نشانی قرار گیرد.

برچسب ها:

نظرات (0) جزئیات

آموزش کمک اولیه -چهارشنبه, 8 بهمن 1399

هدف اصلی از این اقدامات عبارتنداز:

پیشگیری و جلوگیری از پیشرفت ضایعات، صدمات و عوارض بعدی به مصدوم
جلوگیری از مرگ (زنده نگه داشتن جان مصدوم)
کاهش درد و رنج مصدوم
جلوگیری از شدت یافتن عارضه یا دو برابر شدن مصدومیت
جلوگیری از مرگ (زنده نگه داشتن جان مصدوم)

بررسی علایم و نشانه‌های عمومی

وجود بدشکلی، زخم باز، لمس دردناک و تورم را بررسی کنید.
لمس‌کردن پوست- پوست ممکن است سرد، خمیری، داغ یا عرق‌کرده باشد.
مشاهده پوست- پوست را از نظر کبودی به‌ویژه در اطراف لب‌ها بررسی کنید.
بررسی‌کردن تنفس- تنفس ممکن است سریع، آهسته، کم‌عمق یا با زحمت باشد.
لمس‌کردن نبض- نبض ممکن است سریع، آهسته، ضعیف یا نامنظم باشد.
تعیین هوشیاری- مصدوم ممکن است خواب‌آلود، گیج یا مضطرب باشد.

روش برخورد با حادثه

هنگام برخورد با حادثه‌ای ابتدا از ایمن‌بودن صحنه مطمئن شوید سپس نوع آسیب‌ها را بررسی کنید و تصمیم بگیرید چه کاری انجام دهید. برای آرامش‌دادن به مصدومان آرام باشید و اعتماد‌به‌نفس خود را حفظ کنید. اگر از امن‌بودن صحنه حادثه مطمئن هستید و بیش از یک مصدوم وجود دارد از افرادی که می‌توانند راه بروند، بخواهید تا در یک محل جمع شوند؛ مشخص کنید که کدام یک از افراد باقیمانده جدی‌تر صدمه دیده‌اند سپس اقدام لازم را انجام دهید. برای افراد با آسیب کمتر از حاضران در صحنه کمک بگیرید.آن‌چه باید انجام دهید.

١ – ایمن‌سازی صحنه

هنگام نزدیک‌شدن به صحنه‌ حادثه آن را از نظر وجود نشانه‌ها و خطرات احتمالی بررسی کنید. در صورت ایمن‌بودن صحنه مصدومان را ارزیابی کنید. اگر امکان دارد، در صحنه تصادف خودروی خود را قبل از محل حادثه نگه داشته و چراغ‌های خطر را روشن کنید.

٢ – ارزیابی مصدوم

مشخص کنید که چند مصدوم وجود دارد. ابتدا مصدومی را ارزیابی کنید که شدیدترین آسیب را دیده است. به مصدومی که ساکت است، توجه کنید؛ چون ممکن است بیهوش شده و آسیب شدید دیده باشد. ارزیابی اولیه را انجام دهید. اگر مصدوم بیهوش است، برای انجام احیا آماده باشید.

٣ – تقاضای کمک

اگر مصدومی آسیب شدید دیده است، با اورژانس تماس بگیرید. تعداد مصدومان را به آنها بگویید. در صورت امکان از حاضران در صحنه بخواهید تا با اورژانس تماس بگیرند.

٤- کمک‌های اولیه

اگر مصدوم هوشیار است، ارزیابی را دقیق‌تر انجام دهید. صدمات تهدید‌کننده حیات مانند خونریزی شدید را پیش از صدمات خفیف‌تر مانند پیچ‌خوردگی مچ پا رسیدگی کنید. از حاضران در صحنه بخواهید به آسیب‌های خفیف‌تر رسیدگی کنند یا وسایل لازم را بیاورند.

٥ – بررسی مصدوم

تا رسیدن نیروهای امدادی علایم حیاتی مصدوم مانند هوشیاری، تنفس و نبض را پیوسته ارزیابی و ثبت کنید. اطلاعاتی را که ثبت کرده‌اید به نیروهای امدادی ارایه دهید.

معاینه از سر تا انگشتان پا

معاینه قفسه سینه و شکم

قفسه سینه را از لحاظ وجود هرگونه زخم یا حرکت غیرطبیعی بررسی کنید. از مصدوم بخواهید نفسی عمیق بکشد و ببینید آیا قفسه سینه در هر دو طرف به‌طور یکنواخت و متقارن منبسط می‌شود. اگر این‌طور نیست، نشان‌دهنده آسیب در قفسه سینه است.
وجود سرفه یا خس‌خس سینه ممکن است نشان‌دهنده آسم باشد. دنده‌ها را از نظر وجود تورم، بدشکلی یا حساسیت به لمس بررسی کنید. شکم را از نظر وجود زخم، کوفتگی و تورم بررسی کنید. هر گونه حساسیت به لمس یا سفتی در ماهیچه‌های شکم (نشانه‌های آسیب اعضای داخلی) را بررسی کنید. لباس مصدوم را از لحاظ وجود علایم بی‌اختیاری ادرار یا خونریزی از منافذ بدن و لگن را از نظر وجود هرگونه بدشکلی بررسی کنید.

بررسی درد در ناحیه پشت

اگر مصدوم از درد شدید ناحیه پشت یا اختلال در حرکت، بی‌حسی و سوزن‌سوزن‌شدن در اندام‌ها شکایت دارد، به آسیب ستون‌فقرات مشکوک شوید و او را حرکت ندهید.

بررسی بازو و دست

وجود هرگونه خونریزی، کوفتگی، تورم یا بدشکلی را بررسی کنید. از مصدوم بخواهید مفاصل مختلف دست خود را حرکت دهد.
به دنبال جای تزریق و وسایل هشدار پزشکی باشید. به رنگ ناخن انگشت او دقت کنید، اگر آبی بود، نشان‌دهنده اشکال در گردش خون یا آسیب ناشی از سرماست.

بررسی ساق پا

وجود هرگونه خونریزی، کبودی، تورم را بررسی کنید. از مصدوم بخواهید مفاصل مختلف پاهایش را حرکت دهد. به رنگ ناحیه روی پا و انگشتان دقت کنید، اگر آبی‌رنگ باشد، نشان‌دهنده اشکال در گردش خون یا آسیب ناشی از سرماست.

معاینه سر و گردن

دست‌ها را به آرامی روی سر مصدوم حرکت دهید. اگر مشکوک به آسیب گردن هستید، دقت داشته باشید تا سر را تکان ندهید. هر گونه نشانه‌ای از خون، تورم یا فرورفتگی در جمجمه که همگی نشانه‌های شکستگی جمجمه‌اند را جست‌وجو کنید. در کنار هر یک از گوش‌های مصدوم صحبت و پاسخ او را بررسی کنید. مراقب خروج هرگونه خون، مایع زرد رنگ از گوش و بینی باشید، این علایم شکستگی جمجمه هستند.
وجود هرگونه خونریزی، کبودی، تورم یا جسم خارجی در چشم را بررسی کنید. از مصدوم بپرسید آیا به خوبی می‌بیند. مردمک‌های چشم مصدوم را از نظر تقارن و پاسخ‌دهی به نور بررسی کنید، اگر نامتقارن باشند، نشان‌دهنده بالابودن فشار مغزی است. وجود هرگونه خونریزی، کبودی و تورم در اطراف دهان را بررسی کنید. با بو کردن بازدم مصدوم در نزدیک دهان، بوی غیرطبیعی آن را تشخیص دهید. یقه‌ لباس را باز کنید و وجود سوراخ در راه هوایی که از عمل جراحی باقی مانده است یا گردنبند هشدار پزشکی را بررسی کنید. از مصدوم بپرسید، آیا دردی در ناحیه گردن دارد. استخوان‌های گردن را از نظر وجود بدشکلی معاینه کنید.

روش صحیح مواجهه با حوادث

– خونریزی شدید

اشتباه اصلی: به کارگیری سریع شریان بند
اصلی ترین و اولین کاری که در این شرایط باید انجام داد بند آوردن خونریزی است. به همین دلیل باید شاهرگی که نزدیک منطقه زخمی شده وجود دارد را گرفته و فشار دهید تا خونریزی را متوقف نمایید. سپس در صورتی که زخم عمیق است مقداری بانداژ فشرده یا دستمال استریل را در درون زخم قرار داده و با یک بانداژ محکم آن را ببندید. شریان بند تنها در شرایط اضطراری بسته می شود. این روش کمک های اولیه روی پوست و تا حد امکان نزدیک به محل زخم انجام می گیرد.
شریان بند باید هر یک ساعت یک بار به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه شل شود و در این زمان باید شاهرگ را فشار دهید تا مانع از خونریزی شوید. سپس باید بار دیگر شریان بند را محکم کند اما به یاد داشته باشید که دیگر بیش از نیم ساعت در حالت بسته قرار نداشته باشد.

۲– خونریزی بینی

اشتباه اصلی: بالا گرفتن سر و بینی
در حالتی که فرد دچار خونریزی بینی شده باید سعی کنید به آرامی سر فرد را به جلو خم کنید تا خون جریان داشته باشد و قسمت نرم بینی را با انگشت و نه برای بیش از ۱۰ دقیقه فشار دهید. فرد باید تمام خونی که وارد دهان او می شود به بیرون تف نماید تا از استتفراغ جلوگیری شود. هیچگاه با استفاده از دستمال کاغذی یا پنبه سوراخ های بینی را پر نکنید. این کار تنها زمانی باید انجام گیرد که خونریزی بیش از ۱۵ دقیقه طول بکشد که در این صورت باید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه نمایید.

۳– کاهش شدید دمای بدن

اشتباه اصلی: استفاده از روغن یا وازلین برای گرم شدن سریع بدن
اول از همه فردی که دچار کاهش دمای بدن شده را باید در یک اتاق گرم قرار داده و قسمت های از بدن که بیشتر از جاهای دیگر احساس سرما می کنند را با پتو پوشاند. مطمئن شوید که لباس های او خشک هستند و با حوله ای گرم دور بدن او بپیچید.
نکته مهم این است که در چنین شرایطی با نوشیدنی های شیرین و غذاهای گرم سعی کتید دمای بدن او را بالا ببرید. به یاد داشته باشید که نباید از روش های فوق برای کسانی که الکل زیادی مصرف کرده اند استفاده نکنید. نوشیدن الکل باعث می شود که رگ ها گشاد شده و این موضوع باعث از دست رفتن گرمای بدن می شود.

۴– از کار افتادن قلب

اشتباه اصلی: به کار بردن روشی یکسان برای گروه های سنی مختلف
روش ماساژ غیرمستقیم با دست یک تکنیک خاص در کمک های اولیه است که برای بزرگسالان کاربرد دارد. در این روش معمولاً کف دست راست روی سینه فرد قرار گرفته و انگشت شست به سمت چانه یا پاهای فرد نشانه می رود و سپس با فشار دادن متناوب قسمت مرکزی کف دست، قلب فرد را ماساژ می دهیم.
در مورد نوجوانان این کار باید با فشار تمام کف دست انجام گیرد. در صورتی که می خواهید قلب یک کودک یا نوزاد را ماساژ دهید باید این کار را تنها با دو انگشت انجام دهید. ماساژ غیرمستقیم قلبی را باید تنها هنگامی که فرد روی یک سطح سفت و صاف قرار گرفته انجام دهید.

۵– سوختگی

اشتباه اصلی: درآوردن لباس ها و سوراخ کردن تاول ها
برای کمک به شخصی که دچار سوختگی شده و به منظور انجام درست تکنیک های کمک های اولیه باید شخصی که بدن او آتش گرفته را روی زمین خوابانده و با لباس های خود آتش را خاموش کنید و در ادامه با مراکز درمانی تماس بگیرید. اگر سوختگی بسیار سطحی است و صدمه ای به بافت های داخلی نرسیده بهترین کار این است که محل سوختگی را به مدت طولانی زیر آب سرد قرار دهید.
سپس می توانید باند استریل روی محل سوختگی قرار داده و بدنبال آن از یک تکه یخ یا هر چیز سرد دیگری روی حوله استفاده کنید. در صورتی که سوختگی خیلی شدید باشد بهتر است به شخص مقداری نمک یا آب معدنی بدهید.

۶– بسته شدن راه تنفس

اشتباه اصلی: استفاده از روش اضطراری هایملیش برای شخصی که هوشیاری خود را از دست داده است
اگر فرد به دلیل بسته شدن راه تنفسی بیهوش شد بهترین روش کمک های اولیه این است که او را به پشت بخوابانید و روی ران های او بنشینید. سپس دست های خود را زیر کمان دنده ها قرار داده و فشار دهید. سپس شخص را به پهلو خوابانده و با استفاده از انگشت هایتان که یک تکه پارچه دور ان ها پیچانده اید، شیء خارجی که راه تنفسی او را گرفته از دهانش خارج کنید.
اگر کودکی دجار خفگی شده او را رو به پایین روی ساعد دست چپ (در صورتی که چپ دست هستید او را روی ساعد دست راست خود قرار دهید) گذاشته و کاری کنید که سرشان رو به پایین باشد. سپس سه ضربه به پشت او وارد کنید. در ادامه پاهای او را گرفته و آویزانش کنید. اگر از روش کمک های اولیه هایملیش برای زنان باردار استفاده می کنید باید دست خود را کمی بالاتر از قفسه سینه قرار دهید تا به نوزاد آسیبی نرسد.

۷– دررفتگی

اشتباه اصلی: تلاش برای جا انداختن عضو دررفته
پیدا کردن عضو دررفته تنها با عکس اشعه ایکس امکانپذیر خواهد بود. به همین دلیل در هنگام مواجهه با دررفتگی بهترین کمک های اولیه این است که سعی کنیم به فرد کمک کنیم اندام دچار دررفتگی شده را تکان ندهد. سعی نکنید اندام مذکور را خم کنید یا از حالت خم شده به حالت صاف بازگردانید. می توانید از هر وسیله نازک و صافی برای بستن عضو دررفته و ثابت کردن آن به کمک نزدیک ترین مفصل استفاده کنید تا از حرکت کردن آن ها جلوگیری شود.
در صورتی که هیچ وسیله ای برای ثابت نگه داشتن دست یا پای شکسته یا دررفته ندارید بهتر است دست را به گردن یا پهلوی فرد ببندید و در مورد پا نیز بهترین راه ثابت کردن آن به کمک پای دیگر است. نکته مهم این است که هنگام بستن عضو آسیب دیده نباید بانداژ را خیلی محکم کنید زیرا جریان خون باید در حالت نرمال باقی بماند.

۸– مسموم شدن

اشتباه اصلی: ندادن آب به بیمار
برای پاک شدن معده فردی که مسموم شده بهترین تکنیک کمک های اولیه این است که مقدار زیادی آب به او بدهید. بعد از این که مقداری آب نوشید باید سعی کنید او را وادار به استفراغ کردن کنید تا بدین ترتیب مواد مسموم همراه با آب از معده فرد خارج شوند. برای وادار کردن فرد با بالا آوردن بهتر است دو انگشت خود را روی پایه ی زبان او فشار دهید. این رویه را آن قدر تکرار کنید که دیگر آبی که از معده فرد خارج می شود خالی از هر گونه موادی بوده و کاملاً تمیز باشد. در صورتی که فرد هوشیار نیست و بیهوش شده نباید از روش شستشوی معده استفاده کرد.

۹– گزش مار

اشتباه اصلی: مکیدن زخم
بهترین تکنیک کمک های اولیه برای فردی که مار او را گزیده این است که او را روی زمین دراز کنید تا سرعت پخش شدن سم در بدن کاهش یابد، عضوی که گزیده شده را ثابت و بی حرکت نمایید: اگر پا گزیده شده آن را به پای دیگر ببندید و اگر دست گزیده شده ان را به بدن بچسبانید. اگر فرد بیهوش شده روش احیای قلب را روی او انجام دهید. استفاده از شریان بند در این حالت بیفایده خواهد بود زیرا هیچ کمکی به پخش شدن زهر نمی کند و حتی ممکن است باعث از بین رفتن نسوج شودئ

۱۰– درد در ناحیه پایین شکم

اشتباه اصلی: خوردن مُسکن و ضد اسپاسم
معمولاً به ما توصیه می شود که در صورت احساس درد در قسمت پایین شکم از داروهای مُسکن استفاده کنیم. اما پزشکان معمولاَ این موضوع را توصیه نمی کنند زیرا مصرف داروی مُسکن باعث می شود که درد از بین رفته و ما مشکل اصلی را نادیده بگیریم که ممکن است یک بیماری خطرناک باشد؛ بیماری مانند آپاندیس حاد، انسداد روده یا زخم روده شدید. بهتر است در صورت درد شدید در زیر شکم خیلی سریع به پزشک مراجعه کنید.
نکته مهم در کمک های اولیه این است که قبل از هر کاری سعی کنید ار نفس کشیدن فرد مطمئن شوید. او را روی زمین بخوابانید و سرش را بالا نگه داشته و نبض او را چک کنید. با استفاده از یک چراغ قوه می توانید زنده بودن فرد را مشخص کنید. وقتی که نور به چشم تابانده شود مردمک چشم کوچک می شود و عکس این موضوع در تاریکی رخ می دهد. اگر هیچ شواهدی دال بر زنده بودن فرد پیدا نکردید خیلی سریع روش های ماساژ قلبی و تنفس مصنوعی را اجرا کنید.

روش برخورد در آتش‌سوزی

دستگاه اعلام حریق، خطر آتش‌سوزی یا دود را به شما هشدار می‌دهد هرچه زودتر ساختمان را تخلیه کنید. سرعت عمل در آتش‌سوزی‌ها بسیار مهم است، زیرا آتش‌سوزی و دود خیلی فوری گسترش پیدا می‌کند. با آتش‌نشانی و اورژانس تماس بگیرید و به کسانی که ممکن است در معرض خطر باشند، اخطار دهید.

١ – اعلام خطر:

در ساختمان‌های عمومی، نزدیک‌ترین زنگ‌خطر را فعال کنید و سایر افرادی را که در خطر هستند، آگاه کنید. با آتش‌نشانی و اورژانس تماس بگیرید.

٢ – ارزیابی خطر:

اگر در مراحل اولیه متوجه وجود آتش شدید، تلاش کنید با پتو و یا خاموش‌کننده، آتش را خاموش کنید. اگر در مدت ٣٠ ثانیه موفق نشدید ساختمان را ترک کنید. اگر آتش‌سوزی ادامه دارد، خودتان دیگر برای خاموش‌کردن آن تلاش نکنید.

٣- رفتن به محل امن:

اگر در ساختمان بزرگی هستید، راه‌های خروج مشخص‌شده را دنبال کنید. به دیگران به‌ویژه افراد آسیب‌پذیر مانند کودکان و سالمندان کمک کنید. تمام درها را پشت سر خود ببندید. به سرعت اما با آرامش راه بروید و ندوید. به اتاقی که پر از دود است وارد نشوید. اگر مجبورید از مکانی دودآلود عبور کنید، تلاش کنید تا نزدیک سطح زمین، جایی که هوا تمیزتر است، حرکت کنید.

اگر لباس مصدوم آتش گرفته است

از دویدن مصدوم به اطراف پیشگیری کنید. او را روی زمین بیندازید، سپس با پارچه‌ای ضخیم مانند پتوی پشمی یا کتانی او را بپوشانید. تا زمانی که آتش خاموش شود، مصدوم را به آرامی روی زمین بغلتانید. از وسایل پلاستیکی برای خاموش‌کردن آتش استفاده نکنید.
مهم
اگر در آتش گیر کردید، داخل اتاقی با پنجره بروید و در را ببندید. پنجره را باز و تقاضای کمک کنید. در طبقات پایین، ابتدا پاها را از پنجره خارج و پیش از پریدن به کمک دست‌ها خود را آویزان کنید.
هشدار
در هیچ شرایطی از آسانسور استفاده نکنید. پیش از باز کردن هر دری، با لمس در و دستگیره‌ آن با پشت دست، داغ بودنش را بررسی کنید. گرما نشان‌دهنده وجود آتش در پشتآن است، پس راه فرار دیگری انتخاب کنید

برچسب ها:

نظرات (0) جزئیات

اقدامات ایمنی لازم جهت جلوگیری از آتش‌سوزی در منازل! -چهارشنبه, 8 بهمن 1399

در ابتدا به تعریف آتش‌سوزی می‌پردازیم:

? آتش‌سوزی:

اشتعال خارج از کنترل، آتش‌سوزی نامیده می‌شود. برای ایجاد آتش‌سوزی، 3 عامل وجود دارد:

ماده‌ای که قابلیت اشتعال دارد (سوخت)
حجم معینی از اکسیژن
حرارت کافی

چند دلیل عمده وقوع آتش‌سوزی در منازل:

نقص در وسایل برقی.
گرم شدن خود به خود مواد و سوختن آن‌ها.
حوادث چون سیل که می‌تواند باعث اتصالی سیم‌ها شده و باعث شود، آتش‌سوزی اتفاق بیافتد.

? برای کنترل و پیشگیری از آتش‌سوزی، بهتر است ماهیت و نوع آن را بدانیم:

? آتش‌سوزی ﻧﻮع A: به ﻣﻌﻨﯽ آﺗﺶ‌سوزی ﻧﺎﺷﯽ از ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻣﻮاد ﻗﺎﺑﻞ اﺣﺘﺮاق ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﮐﺎﻏﺬ، چوب، ﭘﺎرﭼﻪ و ﻣﻮاد ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ می‌باشد ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺳﻮﺧﺘﻦ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮ به‌جای می‌گذارد.

? آتش‌سوزی نوع B: آتش‌سوزی ناشی از سوختن مواد قابل اشتعال مانند روغن، بنزین، نفت و …

? آتش‌سوزی نوع C: آﺗﺶ‌سوزی ﻧﺎﺷﯽ از ﺳﻮﺧﺘﻦ ﮔﺎز ﯾﺎ ﻣﺨﻠﻮﻃﯽ از ﻣﻮاد اﺳﺖ که به‌راحتی قابلیت تبدیل به گاز را دارد، مانند گاز شهری.

? آتش‌سوزی نوع D: آﺗﺶ‌سوزی ﻧﺎﺷﯽ از ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻓﻠﺰات قابل‌احتراق، مانند منیزیم و تیتانیوم.

? آتش‌سوزی نوع E: آتش‌سوزی ناشی از دستگاه‌های الکترونیکی.

? آتش‌سوزی نوع F: آتش‌سوزی ناشی از روغن‌ها و چربی‌های آشپزخانه‌ای.

بیمه آتش سوزی

? آتش‌سوزی در ﺧﺎﻧﻪ و محیط‌های ﺑﺴﺘﻪ:

ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻫﻤﻪ افراد را از ﻣﻨﺰل ﺧﺎرج ﮐﻨﯿﺪ.
ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد را از آتش‌سوزی آﮔﺎه ﮐﻨﯿﺪ.
ﻣﺤﻞ آﺗﺶ را پیدا کنید و از آﺗﺶ و دود دوری ‌کنید.
در ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن از ﻃﺒﻘﻪ ﻫﻤﮑﻒ ﺧﺎﻧﻪ فرار کنید.
ﺑﺮق و ﮔﺎز را از ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺮﮐﺰي ﻗﻄﻊ ﮐﻨﯿﺪ.

? از آب ﺑﺮاي ﺧﺎﻣﻮش ﮐﺮدن آﺗﺸﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺸﺄ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ دارد، اﺳﺘﻔﺎده ﻧﮑﻨﯿﺪ.

مطالب خواندنی: بیمه آتش‌سوزی؛ مدارک لازم و نحوه پرداخت خسارت آن

? ﻧﮑﺎت اﯾﻤﻨﯽ در ﻣﻮرد راه‌های ﺧﺮوﺟﯽ:

ﺗﻤﺎم خروجی‌های ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮﻧﺪ و ﭼﺮاغ راﻫﻨﻤﺎ ﯾﺎ ﺗﺎﺑﻠﻮ ﺧـﺮوج ﻧﯿـﺰ در ﺑـﺎﻻي آن‌ها ﻧﺼﺐ ﮔﺮدد.
پله‌ها ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺮده داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و نرده‌ها ﻣﺮﺗﺒﺎً از ﻧﻈﺮ اﯾﻤﻨﯽ ﮐﻨﺘﺮل ﺷﻮﻧﺪ.
از ﻗﺮار دادن ﻣﻮاد ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل در پله‌ها و زﯾﺮ پله‌ها ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮدداري ﺷﻮد.
ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ درﻫﺎي ﺧﺮوج اﺿﻄﺮاري ﻗﻔﻞ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ.

بیمه آتش سوزی

⚡️ ﻧﮑﺎت اﯾﻤﻨﯽ در ﻣﻮرد سیم‌کشی ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و وﺳﺎﯾﻞ ﺑﺮﻗﯽ

ﺳﯿﻢ اﺗﺼﺎل دستگاه‌های ﺑﺮﻗـﯽ ﺑﺎﯾـﺪ ﻣﺮﺗﺒـﺎً ازنظر اﯾﻤﻨـﯽ ﮐﻨﺘﺮل ﺷﻮﻧﺪ.
ﺑﺎﯾﺪ سعی شود سیم‌های ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ اﺗﺼﺎل دستگاه‌ها ﺑـﻪ ﭘﺮﯾﺰ از ﺳﻪ ﻣﺘﺮ کوتاه‌تر ﺑﺎﺷﺪ.
دستگاه‌های ﺑﺮق از نظر درست کارکردن ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺮﺗﺒﺎً ﮐﻨﺘﺮل ﺷﻮﻧﺪ.
ﺑﺎﯾﺪ ﺳﻌﯽ ﺷﻮد سیم‌کشی ﺑﻪ روش ﺻﺤﯿﺢ اﻧﺠﺎم ﮔﯿﺮد برای مثال: سیم‌ها دور ﻣﯿﺦ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﻧﺸـﺪه ﺑﺎﺷـد و یا در تماس با لوله آب گرم نباشد.

? ﻧﮑﺎت اﯾﻤﻨﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ وﺳﺎﯾﻞ گرم‌کننده و ﺗﻬﻮﯾﻪ

وﺳﺎﯾﻞ گرم‌کننده، دودکش‌ها ولوله‌های آب ﮔﺮم ﺑﺎﯾﺪ ازلحاظ اﯾﻤﻨﯽ ﮐﻨﺘﺮل ﺷﻮﻧﺪ.
تأسیسات و وسایل گرم‌کننده سالانه باید چک شود.
وسایل قابل اشتعال و دستگاه‌های گرم‌کننده از هم دور باشند.
برای نگهداری مواد سوختنی و قابل اشتعال مثل نفت، بنزین و گازوییل از ظروف جداگانه و مطمئن استفاده شود.
? ﻧﮑﺎت اﯾﻤﻨﯽ از ﻧﻈﺮ ﺣﻔﺎﻇﺖ و ﻧﮕﻬﺪاري:
- کپسول‌های آتش‌نشانی ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ و به‌طور ﻣﺮﺗﺐ ﺳﺮوﯾﺲ ﺷﻮﻧﺪ.
- ﺑﺎﯾﺪ دﻗﺖ ﺷﻮد وﺳﺎﯾﻞ اﻃﻔﺎي ﺣﺮﯾﻖ در ﻣﺤﻞ ﺻﺤﯿﺢ ﺧﻮد ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ.
- ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻣﻮاد در ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ اﻧﺒﺎر ﺑﺎﯾﺪ ﮐﭙﺴﻮل اﻃﻔﺎي ﺣﺮﯾﻖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻮع آﺑﯽ، ﮔـﺎزي و ﻏﯿﺮه ﺗﻬﯿﻪ و ﻧﺼﺐ ﮔﺮدد.
?‍?‍?‍? در زمان آتش‌سوزی چه‌کار کنیم؟
- با شماره 125 تماس گرفته و با اعلام وقوع آتش‌سوزی سازمان را مطلع کنید.
- دیگر ساکنان ساختمان را خبر کنید.
- حتماً اورژانس را خبر کنید.
برگرفته از کتاب الکترونیکی دانستنیهای مقابله با آتش‌سوزی و اطفای حریق!

با توجه به ویرانی‌هایی که یک آتش‌سوزی می‌تواند برجای بگذارد بهتر است به ‌غیر از داشتن یک برنامه مناسب جهت پیشگیری از وقوع آتش‌سوزی، از بیمه آتش‌سوزی نیز به‌عنوان یک پشتوانه مناسب، جهت جبران خسارت‌های مالی پیش‌آمده استفاده کنیم. بسیار دیده شده، افرادی که مال خود را در آتش‌سوزی از دست دادند اما با کمک بیمه توانستند به وضعیت قبل خود بازگردند.

☂️ بهتر است از قبل از وقوع حادثه به فکر بیمه‌کردن باشیم.

شما می‌توانید با هزینه بسیار پایین ساختمان خود را در برابر آتش‌سوزی بیمه کنید. برای مقایسه و خرید آنلاین بیمه آتش‌سوزی به سایت بیمه بازار مراجعه کنید.

در اینفوگرافیک زیر به‌طور کامل و جامع به روش‌های اطفاء حریق پرداختیم:

برچسب ها:

نظرات (0) جزئیات

نکات ایمنی آتش سوزی -دوشنبه, 6 بهمن 1399

هنگام آتش سوزی از آسانسور استفاده نکنید

یکی از مهم‌ترین نکات ایمنی آتش سوزی استفاده نکردن از آسانسور است. به هیچ عنوان و تحت هیچ شرایطی از آسانسور استفاده نکنید. برای خروج به مسیر راه پله بروید، حتی اگر آتش سوزی ده طبقه بالای زمین رخ داده باشد.
اگر دود همه جا را فراگرفته بود خم شوید و پائین تر از آن حرکت کنید. هرگز در مسیر دود راه نروید و تا حد امکان آن را استنشاق نکنید. دولا شدن باعث می‌شود کمتر در معرض خفگی و تنگی نفس قرار بگیرید.
اگر مسیر خروجی شما به دلیل آتش یا فروریختن ساختمان بسته‌شده بود، سعی کنید یک حوله یا دستمال پیدا کرده، در صورت امکان آن را خیس کنید و مقابل دهانتان بگیرید. سپس با یکپارچه‌ی سفید یا رنگ روشن از پنجره یا هر فضای باز دیگری که در دسترس دارید به بیرون علامت بدهید.
به محض دیدن شعله‌های خیلی کوچک آتش، باید هرکاری را که در حال انجام آن هستید متوقف کنید. اگر کپسول اطفاء حریق دارید سعی کنید آتش را مهار کنید.
از دیگر مواردی که برای رعایت نکات ایمنی آتش سوزی باید انجام دهی : درصورتی‌که فرصت و امکان آن وجود دارد، لباس‌های خود را خیس کنید. یک دستمال مرطوب مقابل دهانتان بگیرید و از حرکت‌های سریع اجتناب کنید؛ چرا که این مورد سبب رساندن هوا و اکسیژن بیشتر به آتش شده و آن را گسترش خواهد داد
اگر آتش به پوست شما آسیب وارد کرده بود، باید به محض رسیدن به مکان امن روی آن را بین سه تا پنج دقیقه آب سرد بریزید و بعد به سرعت خود را به پزشک برسانید.

درصورتی‌که فرصت و امکان آن وجود دارد، لباس‌های خود را خیس کنید. یک دستمال مرطوب مقابل دهانتان بگیرید و از حرکت‌های سریع اجتناب کنید؛ چراکه این مورد سبب رساندن هوا و اکسیژن بیشتر به آتش شده و آن را گسترش خواهد داد
اگر آتش به پوست شما آسیب وارد کرده بود، باید به ‌محض رسیدن به مکان امن روی آن را بین سه تا پنج دقیقه آب سرد بریزید و بعد به‌ سرعت خود را به پزشک برسانید.

از قبل یک طرح برای خروج از ساختمان داشته باشیم

اولین و مهمترین کاری که به هنگام مواجهه با آتش سوزی باید انجام دهید این است که یک برنامه مشخص برای خروج سریع از ساختمان داشته باشید. البته این به این معنی نیست که شما تنها همین یک راهکار را داشته باشید و باید شیوه‌های دیگری نیز باید برای شما تعریف شده باشد که نه تنها خود و خانواده، بلکه حتی برخی از لوازم مهم و حیاتی را نیز خارج کنید. بهتر است یک نفر را به عنوان مسئول انتخاب کنید تا هرچه سریعتر بتواند با گروه‌های واکنش سریع تماس بگیرد.

سعی کنید در طبقه‌های بالای ساختمان از نردبان طنابی استفاده کنید

این موضوع کمی پیچیده به نظر می‌رسد و ممکن است در آپارتمان‌های کوچک نگه داشتن طناب نردبانی کار سختی باشد. اما اگر به دنبال راهکارهای ایمنی به هنگام وقوع آتش سوزی هستید، این مورد به شما فرصت کافی را می‌دهد که حتی قبل از رسیدن گروه‌های آتش نشانی از مهلکه خارج شوید و جان خود و افراد دیگر را نجات دهید. یک نردبان یا طناب هزینه چندانی ندارد و همین هزینه پایین امکان نجات چند نفر را به شما می‌دهد.

از سیستم‌های هشدار دود و هشدار آتش سوزی استفاده کنید

خوشبختانه در حال حاضر در سطح بازار انواع مختلفی از سنسورهای حساس به منوکسید کربن، دی اکسید کربن، دود و حرارت وجود دارد که همه آنها در مواجهه با آتش سوزی و انفجار کاربرد دارند. به راحتی می‌توانید با نصب این سیستم‌ها با آتش سوزی مقابله کنید یا از وجود آن مطلع شوید. اگر از قبل نیز آنها را نصب کرده‌اید، توصیه می‌کنم که هر چند وقت یکبار آن‌ها را بررسی کنید و سالم بودن آنها مطمئن شوید.

بر روی خرید یک کپسول آتش نشانی سرمایه گذاری کنید

احتمالاً چندین و چند بار در طول سال از طرف شرکت‌های فروشنده کپسول‌های آتش نشانی با شما تماس گرفته می‌شود و امکان خرید آنها را تنها به دلیل هزینه و قیمت آنها از دست می‌دهید. این در حالی است که اگر قیمت کپسولهای آتش نشانی را با هزینه‌های سنگین آتش سوزی یا هر اتفاق دیگر مقایسه کنید، چیزی جز پشیمانی به دنبال نخواهد داشت. همانطور که در نکات بالا اشاره کردیم، وجود کپسول آتش نشانی در مهار آتش سوزی‌های کوچک و در فاز اولیه بسیار مهم است.

برای استاندار سازی نکات ایمنی آتش سوزی درب‌های ساختمان را از جهات مختلف بررسی کنید

اگر تاکنون برای خرید یک ساختمان یا حتی برای اجاره آن به یک املاک مراجعه کرده باشید، احتمالاً به این نکته اشاره می‌کند که درب‌های آن‌ها ضد سرقت هستند. اما فراموش نکنید که ضد سرقت تنها یک ویژگی از ویژگیهای مانند مقاومت در برابر آتش سوزی نیز برای درب‌های ورودی و خروجی ساختمان اهمیت دارد. هرچه درب یک ساختمان مقاومت بیشتری به آتش سوزی داشته باشد و در شرایط بحرانی سریعتر باز شود، احتمال بروز مشکل در آنها بسیار کمتر است. حتی اگر در آتش سوزی گیر افتاده‌اید و مجبور هستید که از درب خارج شوید، از قبل مطمئن شوید که در پشت آن هیچ آتش سوزی وجود ندارد. برای این کار می‌توانید حرارت در مورد بررسی قرار دهید و ببینید که آیا از گوشه‌ها یا از درزهای آن دود خارج می‌شود یا خیر.

اگر از ساختمان خارج شدید، هرگز به عقب برنگردید!

دیدن قهرمانان در تلویزیون در حوادث مختلف و آتش سوزی به هنگام نجات جان یک انسان همیشه احساسی و جالب توجه است. اما به جنبه دیگر این موضوع نیز توجه کنید و به خاطر داشته باشید که آتش‌سوزی باعث تخریب کلی ساختمان و احتمال ریزش آن می‌شود. این موضوع برگشت به عقب و نجات دادن جان انسان‌ها یا برخی از وسایل را بسیار مشکل می‌کند و بهتر است که شما به عنوان یک شخص عادی این کار را انجام ندهید. اگر در محل حادثه حضور دارید و شخصی نیاز به کمک دارد، بهتر است از گروه‌های واکنش سریع مانند آتش نشانی کمک بگیرید و از آنها بخواهید که این کار را انجام دهند. هرگونه بازگشت به ساختمان به هر دلیلی احتمال مواجهه با سقوط وسایل و مصالح مختلف را به دنبال دارد و ممکن است صدمات جبران ناپذیری به شما وارد شود.

فراموش نکنید که کیت‌های اضطراری را در نزدیک درب خروجی قرار دهید

یک کیت اضطراری می‌تواند شامل وسایل و تجهیزات مختلف می‌باشد که به دسترسی ما به امکانات مختلف و همچنین شرایط محیطی و جغرافیایی بستگی دارد. مهم‌ترین وسایلی که در یک کیت اضطراری وجود دارد شامل کمک‌های اولیه، برخی داروهای خاص، برخی مواد و خوراکی شامل خشکبارها، لباس و پوشش لازم برای شرایط مختلف و پتوهای مسافرتی هستند. البته محتویات آنها ممکن است از یک منزل به منزل دیگر و از یک فرد به فرد دیگر متفاوت باشد. اما در هر صورت سعی کنید که این کیت‌های اضطراری را در نزدیکی درب خروجی و در دسترس قرار دهید تا در صورت تخریب ساختمان یا خروج سریع از آن، بتوانید آنها را با خود ببرید و در شرایط اضطراری از آنها استفاده کنید.

با رعایت نکات ایمنی آتش سوزی جان خود و دیگران را نجات دهید

شفاف است که رعایت نکات ایمنی آتش سوزی هنگام وقوع این حادثه، می‌تواند تا حد بسیار زیادی از آسیب‌های مالی و جانی ناشی از آتش بکاهد. پس این نکات مهم را بدانید، به خاطر بسپارید و به دیگران نیز آموزش دهید. فراموش نکنید که در حوادث مختلف مانند آتش سوزی و زلزله، مهم‌ترین مسئله حفظ خونسردی و تمرکز بر روی برنامه اصلی حفظ جان خود و سایر افراد است. اگر با تمرکز کامل بتوانید برنامه‌های خود را اجرا کنید، مطمئناً می‌توانید از بسیاری از حوادث ناگوار جلوگیری کنید.

برچسب ها:

نظرات (0) جزئیات

ایمنی ساختمان -دوشنبه, 6 بهمن 1399

شرایط نرده یا حفاظهای کارگاهی:

کلیه پرتگاهها و محلهایی که احتمال سقوط کارگر وجود دارد باید نرده گذاری شود. این مکانها شامل: اطراف پلهها، اطراف کانالهای زیرزمینی و کنارههای آدمرو میباشند. نردهها باید از جنس آهن ، پروفیل و یا به طور کلی مقاوم بوده و دارای ارتفاع حداقل 90 سانتی مترو به فاصله 2 متر از یکدیگر دارای پایه مقاوم متصل به زمین باشند.

شرایط پله :

هر پله باید دارای طول ، عرض و ارتفاع مناسب بوده تا از بروز حادثه جلوگیری کند . طول حداقل 90 سانتیمتر ، عرض حداقل 33 سانتیمتر و ارتفاع 14 تا 33 سانتیمتر از شرایط یک پله مناسب است . ارتفاع همه پلهها باید با هم برابر باشند تا شرایط ایمنی را بهوجود آورند. فاصله بین دو پاگرد پله نباید از 3 متر و 75 سانتیمتر بیشتر باشد . و در صورت داشتن طول بیشتر از 2 متر و25 سانتیمتر علاوه بر داشتن نرده جانبی از نرده وسط هم برخوردار باشد . در صورت برخورداری از رم یا سطح شیبدار نباید شیب آن بیشتر از 10 درجه باشد .

روشنایی ساختمان :

یکی از مهمترین مباحث محیط فیزیکی کار را نور و روشنایی تشکیل میدهد که ارتباط نزدیکی با ایمنی ساختمان دارد . از نور نه تنها برای رؤیت اشیا و انجام کارها ، که از آن به عنوان عاملی برای ایجاد یک محیط کار مطبوع استفاده میشود . علاوه بر آن میزان روشنایی رابطه مستقیمی با افزایش بازدهی کار افراد دارد. برای تأمین روشنایی محیط ، اولویت با نور طبیعی است و در صورت عدم کفایت از نور مصنوعی استفاده میشود . تحقیقات انجام شده نشان میدهد که حداقل نور در محیط کارگاه و خارج از آن 20 ، عدم لزوم تشخیص جزئیات 50 ، تشخیص متوسط جزئیات 200 و تشخیص دقیق جزئیات lux300 میباشد .

شرایط نردبان :

نردبانها به طور کلی به دو دسته ثابت و متحرک تقسیم میشوند و نردبان متحرک به دو صورت یک طرفه و دو طرفه وجود دارد . که شرایط ایمنی آنها به طور کلی شامل موارد زیر میباشد:

1 . در کلیه نردبانها از دو پله آخر نباید استفاده کرد .

2 . نردبان یک طرفه باید دارای کفشک باشد . تا لیز نخورد .

3 . زاویه مناسب برای نردبان یک طرفه 75 درجه است .

4 . از رنگ زدن نردبان چوبی باید جلوگیری کرد .

5 . طول نردبان یک طرفه قابل حمل بیشتر از 10متر نبوده و از اتصال دو نردبان به یکدیگر خودداری شود .

رنگ ساختمان :

بدون تردید در محیطهای کاری رنگ دارای تأثیر روانی زیادی در افراد میباشد . غیر از آن رنگ در ایمنی و روشنایی محیط نیز دخیل است . انواع رنگها و کاربرد آنها شامل:

رنگهای گرم مثل قرمز و نارنجی در رختکن ،سلف و آسانسور

رنگهای سرد مثل سبز ، آبی و فیروزهای در ورود و خروج اضطراری .

رنگهای روشن مثل کرم ، لیمویی و نیلی در دیوار داخلی صنایع .

رنگهای تیره مثل مشکی در مشخص کردن موانع و ایجاد تباین لازم .

رنگهای درخشنده مثل سبز ، زرد ، فسفری برای شعار و پوستر ایمنی .

علاوه بر آن در محیطهای کار تأسیسات و لوله کشیها با رنگهای زیر مشخص میگردند:

بخار: قرمز، آب: سبز ، هوا:آبی ، گاز:زرد ، اسید: نارنجی، قلیا: بنفش، روغن: قهوه ای، خلاء : خاکستری و ماده نفتی با رنگ سیاه

سیستم Earth :

جهت تعبیه ایمنی برق در ساختمانها از سیستم اتصال به زمین استفاده میشود. اکثراً این سیستم از سیمهایی به وجود آمده است که در اطراف ماشین آلات قرار گرفته ، که از این سیمها یک سیم که اصولاً هادی برق ، ضخیم و معمولاً مسی است ، گرفته شده و داخل حفره ای به نام چاه Earth قرار میگیرد. این چاه باید مرطوب بوده و حداکثر 60 سانتی متر از فونتاسیون ساختمان دور باشد. ( لازم به ذکر است که مقاومت سیم ها یا الکترودها نباید از 10 اهم بیشتر باشد تا به انتقال سریع برق کمک کند.

سیستم حفاظت از آتش آب

آب ماده ای است قابل دسترس و ارزان و دارای ظرفیت جذب مقادیر زیادی از حرارت ایجاد شده توسط آتش است . از سوی دیگرآب سبب خنک کنندگی و خاموش شدن آتش می گردد. لذا بعنوان ماده ای با خاصیت تاثیرگذاری متوسط جهت آتش کلاس A مفیدخواهد بود . همچنین استفاده از آب بصورت اسپری جهت آتش کلاس B بخصوص آنهایی که نقطه آتش بالایی دارند نظیر روغن دیزل، روغن ترانسفورماتور، روغن های روان کننده و … نیز بکار برده می شود. هنگام استفاده از آب باید به این نکته توجه نمود که باتوجه به هدایت الکتریکی آب در هنگام استفاده جهت خاموش کردن آتش در تجهیزات الکتریکی، این تجهیزات بی برق شده باشند.
زمان عملکرد سیستم خاموش کنندگی آتش با آب معمولاً بین 5 تا 10 دقیقه خواهد بود . در این سیستم احتیاج به منبع ذخیره آب با پمپ، منبع گاز فشرده یا شبکه آب شهری میباشد.

سیستم حفاظت از آتش آبی به انواع زیر تقسیم م یشود:

الف- سیستم پاشیدن آب 1: این سیستم عمل خنک کنندگی ماده مشتعل را انجام می دهد.

ب- سیستم پاشیدن ذرات آب بصورت مه : این سیستم عمل خنک کنندگی (پایین آوردن دما ) و حذف اکسیژن در سطح ماده مشتعل را تواماً انجام می دهد. در این سیستم، حداقل فشار کار نازلی که آتش سوزی خارجی را تحت پوشش دارد 1/4 بار است.

ج- سیستم پاشیدن ذرات آب با فشار زیاد 1 : این سیستم عمل خنک کنندگی و حذف اکسیژن و تغییر شکل دادن و قابل جذب نمودن روغن ( با بمباران سطح روغن مشتعل توسط آب با سرعت زیاد، ملکول های روغن از یکدیگر جدا شده و مخلوط آب و روغن بوجود می آید) را تواماً انجام می دهد که به این ترتیب اثر سریعی بر روی آتش دارد . در این سیستم، فشار کار در دورترین نازل نبایستی از 3/5 بار کمتر باشد.

د- سیستم پاشنده که در وسط دارای سوراخهایی جهت تولید مه و در اطراف آنها دارای سوراخهایی جهت پاشیدن آب با سرعت زیاد می باشد. در این سیستم مه تولید شده در برابر وزش باد حفاظت شده و منحرف نگردیده و به ناحیه یا نقطه مشتعل پاشیده خواهد شد. سیستم خاموش کنندگی با آب عموماً در پستهای فشارقوی کاربرد ندارند. به هر حال در برخی پستهای نیروگاهی می توان از این سیستم استفاده نمود.

ایمنی حریق

به طور کلی بعد از انقلاب صنعتی ایمنی جهت جلوگیری از خسارت شکل گرفت.

ایمنی حریق اهداف زیر را دنبال میکند:

1 . کاهش مرگ و میر

2 . کاهش مصدومیت

3 . کاهش آسیبها و خسارتهای وارده به تجهیزات

4 . مهم ترین هدف کاهش زمان پاسخ یا زمان تأخیر

حریق واکنشی است شیمیایی که در طی آن واکنش، ماده سوختنی با اکسیژن ترکیب شده و تولید حرارت و گازهای سمی میکند .( حرارت هم بهعنوان ماده اولیه و هم محصول حریق خوانده میشود.)

سیستم حفاظت در برابر حریق: (اطفاء حریق)

1 . سطلهای آتش نشانی حاوی شن وماسه:این سطلها در قدیم حاوی آب بودهاند که امروزه جای خود را به شن و ماسه دادهاند.گنجایش این سطلها 15-10 لیتر است که در حال حاضر بیشتر در پمپ بنزینها نگهداری میشوند.

2 . کپسول اطفاء حریق شامل: کپسول های اطفا حریق پایروژن ایروسل ، کپسول حاوی آب، کپسول حاوی پودر، کپسول حاوی کف، کپسول حاوی هالونها و مهم تر و پرکاربردی ترین کپسول حاوی co2

کپسولهای آب: به رنگ قرمز،حاوی آب و گازهای عامل فشاراست.

کپسولهای پودر : به رنگ آبی، حاوی پودر و گازعامل فشار است.

کپسولهای کف: به رنگ کرم، حاوی سولفات آلومینیوم و بیکربنات سدیم هستند.

کپسولهای هالون:به رنگ سبز،حاوی هیدروکربنهای هالوژنه هستند.

و کپسولهای : به رنگ مشکی ،نازل شیپوری، بدنه یکپارچه و خروج به شکل برف ماننداند. گفتنی است تشکیل دانههای برفی بدین علت است که گاز درون کپسول تحت فشار زیاد به شکل مایع در آمده و در هنگام خروج از کپسول گرمای هوا را گرفته تا به شکل اولیهاش در آید . در این هنگام مولکولهای بخار آب موجود در هوا ( نه گاز گرمای خود را از دست داده و به شکل دانههای برف در میآیند.

البته امروزه تمامی سیستم های اطفا حریق جای خود را به سیستم جدید آتش خاموش کن اتوماتیک پایروژن ایروسل داده اند و این محصول تقریبا جایگزینی برای سیستم های قدیمی شده است.

3 . شیرهای آتش نشانی:این شیرها به رنگ قرمز در مسیر ورودی اماکن بزرگی چون بازارها قرار دارند و شامل شلنگهای بلندی هستند تا امر اطفاء حریق با سهولت انجام شود.

4 . جعبه های آتش نشانی که با حرف F نمایش داده شده اند: جعبه ها به رنگ قرمز، دارای قسمت شیشهای در قسمت پایین که با شکستن شیشه کلید جعبه برداشته شده و محتویات(شلنگهای طولانی که به مخزن آبی غیر از آب شهر متصل است،کپسول اطفاء حریق و شاید تبری جهت آسانی شکستن شیشهها توسط آتش نشان) مورد استفاده قرار میگیرد.

5 . دربهای ضد حریق: این دربها در برابر حرارتهای بالا مقاوم بوده و تا کاهش دما و اطفاء حریق بسته میمانند و از این رو لازم است به راههای خروج اضطراری ختم شوند.

6 . اسپرنکیلرها:در اصطلاح لولهکشی هایی در قسمت سقف و دیوارهای ساختمانهای بزرگ هستند که در بیشتر مواقع به مخزن آب متصلاند و در صورت آتشسوزی به طور خودکار عمل میکنند.(لازم به ذکر است که در بعضی از صنایع بزرگ از اسپرنکیلرهای موضعی با توجه به نوع آتشسوزی های احتمالی استفاده میشود.)

7 . فرد آتش نشان: فردی آموزشدیده ،با توان جسمی و سرعت بالاست.

سیستم پیشگیری در برابر حریق:

1 . انسان(آتش نشان)

2 . اسپرنکیلرها

3 . چراغ چشمک زن یا آژیر اعلام حریق

4 . آشکار ساز یا Detector که شامل حرارتی، دودی، شعله ای و گازی هستند.این وسایل مهمترین وسایل پیشگیری بوده که به چراغهای چشمکزن و آژیر متصلاند.

سیستمهای پیشگیری از آتش

برنامه ای جهت پیشگیری از آتش در هر پست پیش بینی می شود که حداقل شامل موارد زیر است :

– اطلاعات ایمنی در مقابل آتش سوزی برای کلیه کارکنان و پیمانکاران : این اطلاعات می بایست حداقل شامل آ شنایی با دستورالعملهای پیشگیری از آتش و همچنین آلارمهای اضطراری محوطه و دستورالعملهای مربوطه و چگونگی گزارش دهی آتش سوزی باشد.

– تهیه مدارک بازرسی ها شامل پیش بینی هایی برای انجام عملیات اطفاء برای بهبود شرایط در هنگام افزایش آتش سوزی

– تامین یک سیستم ارتباط اضطراری در پست برای کمک رسانی سریع در هنگام آتش سوزی

– تعیین یک برنامه منظم جهت نگهداری مواد قابل احتراق و سایر موارد مشابه در انبارهای تعیین شده و تمیز کاری دوره ای شیرها مطابق با دستورالعملهای سازنده

– آزمونهای عملی که نشان دهد اپراتورها و سایر کارکنان پست در هنگام بروز حریق عکس العمل مناسب خواهند داشت.

– نظارت بر جلوگیری از آتش

ایمنی و حفاظت فنی

در محیطهای صنعتی با وجود ماشین آلات و ابزار فراوان ، غالبا ًکارگران در معرض مخاطرات مختلف قرار دارند. با توسعه تکنولوژی و افزایش کاربرد ماشین در امر تولید نیز احتمال مخاطرات و حوادث در این گونه محیطها زیاد تر میشود. سوانح در کارخانجات ممکن است باعث نقص عضو یا فوت افراد شود که به سهولت وسرعت قابل جبران نیست و برای سازمان فقدان یک متخصص که سالها برای تربیت او سرمایه و وقت مصرف شده است، زیان سنگینی به شمار میآید.

در سازمانهای تولیدی که اصول و موازین (ایمنی و حفاظت فنی) مراعات نمیشود، روحیه کارکنان نیز ضعیف و متزلزل است و کمتر امکان دارد کارگر خوب و طراز اول در خدمت چنین سازمانهایی مشغول به کار باشد. بنابراین اجرای تدابیر و برنامههایی به منظور ایمنی و حفاظت فنی کارکنان، در درجه اول اهمیت، در راستای تأمین و نگهداری نیروی انسانی، قرار دارد. در عین حال، صرف هزینه و تخصیص اعتبار در برنامههای سازمان، به منظور ابداع تدابیر و استقرار وسایل جهت جلوگیری از حوادث، در مقابل منافع حاصل از آن، اندک و ناچیز به شمار میرود.

اصولاً ایمنی، حفاظت فنی و بهداشت صنعتی رشته وسیع و گستردهای است که تحت عنوان(حفاظت صنعتی) به مجموعه تدابیر، اصول و مقرراتی گفته میشود که با به کار گرفتن آنها بتوان نیروی انسانی و سرمایه را در مقابل خطرات مختلف و محتمل در محیطهای صنعتی به نحو مؤثری حفظ و حراست کرد و یک محیط کاری بیخطر و سالم جهت افزایش کارایی کارکنان به وجود آورد.

علل حریق

اطلاع از علل حریق می تواند به نوعی در جلوگیری از ایجاد شرایط وقوع حریق موثر باشد . عوامل ایجاد حریق می تواند به دودسته کلی زیر تقسیم گردند :

– عوامل غیر الکتریکی

– عوامل الکتریکی

منشاء غیر الکتریکی می تواند مواردی مانند بمباران هوایی دشمن، بی احتیاطی های پیش بینی نشده، خرابکاری و… باشد.

منشاء الکتریکی حریق بطور کلی از تنظیم نامناسب سیستم های حفاظتی، عدم عملکرد مدارات حفاظتی بهنگام وقوع خطا و تداوم خطا ناشی از نقص در مدارات حفاظت و یا تجهیزات جداکننده خطا (نظیر کلید قدرت و…) سرچشمه می گیرد . برخی از شایع ترین موارد حریق عبارتند از :

– در تجهیزاتی مانند ترانسفورماتورها ، راکتوره ا، خازنها، ترانسفورماتورهای اندازه گیری و برخی کلیدها که در آ نها از یک ماده عایق و خنک کننده چون روغن استفاده می شود، وقوع قوس به دلیل اضافه ولتاژها و یا ضعیف شدن خاصیت عایقی ماده حاصل می گردد. دمای بالا ی قوس باعث تجزیه روغن و تولید بخار روغن یا گاز می شود که می تواند در نهایت منجر به انفجار استیلنی یا هیدروژنی گردد. این انفجار باعث پرتاب قطعات به اطراف و اشتعال روغن می گردد.

– کابلها در صورتیکه در معرض اضافه جریان قرار گرفته و مدارات حفاظت به موقع عمل نکنند موجب افزایش دما و در نهایت شعله ورشدن غلاف هادیها (که اکثراً ازجنس PVC می باشند) خواهد شد.

– آتش سوزی در ساختمان کنترل، رله و اطاق دیزل ژنراتور اضطراری

– آتش سوزی در انبار نگهداری تجهیزات، کابل، روغن، جعبه های چوبی و … (در صورت وجود در پست)

فرهنگ ایمنی

مقدمه :

فرهنگ یکی از آن کلماتی است که هم در بحث و گفتگو و هم در نوشته های راجع به تغییرات سازمانها استفاده زیادی دارد .فرهنگ اصطلاحی است که بطور رایج و گاه بی رویه و حتی بی ارتباط با موضوعی مورد استفاده واقع میشود. در اغلب موارد افراد بی آنکه معنای عمیق و واقعی فرهنگ را بدانند آنرا بکار میبرند .همه فکر میکنند معنی آنرا میدانند حال آنکه تشریح و تعریف فرهنگ واقعا مشکل است و هر کس یک تعریف از آن در ذهنش وجود دارد .

تعریف فرهنگ و چالشهای معنایی آن :

فرهنگ از جنبه لغوی اینطور تعریف میشود : الگوئی ثابت برای رفتارها و عملکردهای افراد با حدو مرز مشخص . با چنین تفکری فرهنگ واقعیاتی است که بطور سلسله وار در افراد یک جامعه یا سازمان خاص منجر به تولید رفتارهای مشخصی میگردد. تا اینجا تشریح و تعریف فرهنگ بنظر ساده است اما مشکل از آنجا آغاز میشود که برای طبقه بندی رفتارها و عملکردها از کلمات ” فرهنگ بد ” یا ” فرهنگ خوب ” استفاده میشود. بکاربردن کلمه فرهنگ برای تشریح رفتارها افراد را دچار اشتباه و سردرگمی میکند. همه ما از این نوع استفاده نادرست از کلمه فرهنگ در زندگی روزمره مثالهای زیادی در ذهن داریم مثلا وقتی پرسیده میشود : ” چرا حوادث در حال افزایش است ؟” پاسخ معمولا این است که :” فرهنگ ایمنی بد است .” این جمله کلی واقعا چه معنائی را به ذهن می آورد؟

فرهنگ سازمانی یا جامعه در واقع تصویری است که با کمک شواهدی از مطالعه در رفتارها یا عملکرد افراد ترسیم میشود بگونه ای که همه مخاطبان تقریبا یک برداشت واحد از مقوله فرهنگ آن سازمان با جامعه خاص داشته باشند . در برخی مواقع توصیف فرهنگ برای تشریح رفتارها و عملکرد افراد در مقطعی خاص زمانی یا مکانی کار اشتباهی است چون باعث منحرف شدن ذهن از مفهوم واقعی فرهنگ میگردد . آنچه بعنوان مجموعه رفتارها عملکردها و باورهای افراد در زمان و مکان خاصی مشاهده میشود نمیتواند فرهنگ به معنای تام و عام باشد . فرهنگ مفهومی بس عمیقتر از مشاهدات مقطعی و کوتاه مدت است .

فرهنگ چیزی نیست که با مشاهده بصورت کامل درک و به تصویر کشیده شود . فرهنگ را نمیتوان اندازه گیری کرد و با مقیاس ” خوب و بد ” سنجید . بنابراین هرگونه تغییری در این مقوله پیچیده نیز بسادگی امکانپذیر نیست و بدیهی است که قابل درک و لمس هم نباشد.

پس با تمام این اوصاف به راستی ” فرهنگ ” چیست ؟ دریک کلام باید گفت فرهنگ مفهومی است بسیارفراتر از آنچه مردم انجام میدهند به زبان می آورند یا به تصویر میکشند . بسیاری از مسائل فرهنگی صرفا در ذهن افراد جامعه است و شاید هرگز از ذهن آنان به بیرون درز نکند .

برای روشن تر شدن مفهوم فرهنگ به این مثال توجه کنید : دو کارگاهA و B را فرض کنید با کارکردهای مشابه که هرکدام متعلق به یک سازمان است. تصور کنید در هریک از آنها یک نفر مکانیک مشغول تعمیر موتور یک ماشین است. در هردو کارگاه یک کار مشابه در حال انجام است ولی نحوه انجام کار با توجه به تفاوتهای سازمانهای متبوع با هم متفاوت است . مثلا در کارگاه A کار بصورت دستوری و توسط سرپرست به کارگر در حال انجام است ولی در کارگاه B تعمیرات اصولا با روشهای ابتکاری و با حق انتخاب تعمیرکار انجام میگیرد. آنچه باعث این تفاوتها شده است چیزی جز فرهنگ سازمانی نیست .

در واقع با مشاهده رفتارهای افراد متوجه تفاوتهایی میشویم که منشاء آن فرهنگ تلقی میگردد. پس در مثال فوق میتوان نتیجه گرفت که :” فرهنگ کاری در دو کارگاه با هم متفاوت است .” در مشاهدات رفتارها باید به سه سوال اساسی پاسخ داد تا مفهوم تفاوت فرهنگی را متوجه شویم :

چه کاری انجام میشود؟ چرا انجام میشود ؟چگونه انجام میشود ؟

در مبحث ایمنی مبتنی بر رفتار نیز به این جنبه از فرهنگ توجه میشود .

“فرهنگ” در ایمنی مبتنی بر رفتار :

در این مقوله تنها نوشتن دستورالعملهای ایمنی و آموزش افراد و تاکید بر اجرای دستورات کافی نیست بلکه هدف این است که افراد به” ارزش” آموزش و دستورات ایمنی پی برند و خود متقاضی اجرای آنها باشند نه اینکه با زور و اجبار آنها را آموزش داده و انتظار داشته باشیم با این روش موفق باشیم . تجربیات مختلف در دنیا نشان داده که این روش شاید در کوتاه مدت موفق باشد ولی واقعیت آن است که نتوانسته موفق و پایدار باقی بماند .

قبل از آنکه وارد مبحث ایمنی شویم باید بدانیم چرا افراد همواره تابع دستورات نیستند ؟چرا ریسک میکنند ؟ چرا گاهی از قوانین سرپیچی میکنند ؟وهمه اینها “چگونه” اتفاق می افتد ؟

پاسخ به این سوالات فقط با “مشاهده و مطالعه رفتارهای افراد ” و شناخت نسبی از فرهنگ آنان بدست خواهد آمد.

اگر در سازمانها ایمنی مبتنی بر فرهنگ و رفتارهای افراد نهادینه گردد آنگاه میتوان از مستمر و بادوام بودن آن نیز اطمینان حاصل نمود. یک سازمان زمانی میتواند ادعا کند که تلاشهایش برای سازماندهی و نهادینه کردن ایمنی موثر بوده که برای اجرای دستورات ایمنی هیچ فشار و جبری بر افراد تحمیل نگردد.

در سازمانهایی که ایمنی پایدار و با دوام است افراد برای انجام اعمال ایمن تشویق نمیشوند و برای اهمال در ایمن کارکردن توبیخ نمیگردند. در این سازمانها انجام کارها به روش ایمن بخشی از فرهنگ ( باور و رفتار ذاتی) آنها و امری کاملا بدیهی است .

البته نباید فراموش کرد که وارد کردن ایمنی در فرهنگ کاری افراد امری است بسیار زمان بر و نیازمند پی گیری های مستمر و بی وقفه.

اما در بیشتر سازمانهایی که امروزه فعال و بعضا در بسیاری از زمینه ها موفق هستند ایمنی به شکلی که گفته شد مستقر نشده . در این سازمانها اعمال تشویق و توبیخ و تنبیه و کلا اجبار برای انجام رفتارهای ایمن امری رایج و متاسفانه بی نتیجه است.مشاهدات مختلف نشان داده افراد در این سازمانها بصورت شرطی و فقط در هنگام اعمال زور و فشار رفتار ایمن از خود نشان میدهند و به محض حذف این اجبار باز به رفتارهای غیر ایمن روی می آورند.

برای اینکه ایمنی بخشی از فرهنگ کاری افراد شود واقعا تلاش کرد و علم و هنر را با هم بکار برد تنها در آن صورت است که ایمنی ” یک ارزش عمیق ” در نهاد تک تک افراد خواهد شد که به راحتی فراموش نمیگردد. اگر ایمنی یک ارزش عمیق باشد آنگاه همه افراد سازمان در یک جهت یعنی ” دوام و بقای ایمنی ” تلاش میکنند. در این صورت رفتار افراد همواره و در هرشرایطی مبتنی بر ” ارزشهای ایمنی ” خواهد بود. در واقع مفهوم ” فرهنگ ایمنی ” یعنی همین .

فرهنگ ایمنی:

قبلا گفته شدفرهنگ به این مفهوم نیست که دریابیم مردم “چه کاری ” را انجام میدهند بلکه فرهنگ یعنی بدانیم مردم “چرا” این کارها را انجام میدهند .اگر فرهنگ ایمنی را هم با همین مفهوم بشناسیم آنگاه تصمیم گیری هایمان مبتنی بر رفتارهای افراد و بر اساس عوامل تاثیر گذار بر رفتارهای ایشان خواهد بود.

یکی از راههای شناخت فرهنگ این است که بتوانیم در فرآیندهای رسمی و غیر رسمی مرتبط با رفتارهای افراد رسوخ کنیم . اما ابتدا باید فرآیندهای رسمی و غیر رسمی را بشناسیم.

فرآیندهایا سیستمهای رسمی رویکردها و کارهای اجرائی هستند که سازمانها با استفاده از آنهابر رفتارهای داخل سازمانی افراد تاثیر میگذارند.

فرآیندها یا سیستمهای غیر رسمی عملکردهای متقابل اجتماعی بین اعضای گروهی است که قادرند رفتارهای داخل سازمانی را شکل دهند. فرآیندهای غیررسمی شامل نرم های اجتماعی و ارزشهایی است که توسط اجتماع حمایت میشوند.

عدم توازن( فرهنگی ) در سازمانها:

یک سازمان متوازن با تاکید بر تمام پایه هایی که در مدل فوق نشان داده شده است حرکت میکند و به نتایج دسترسی میابد . در این سازمانها فرآیندها – ارزشها و رفتارها به یک اندازه اهمیت دارند . اما در سازمانهایی که از حالت توازن خارج شده اند مدیران فقط بر یکی از دو اصل فرآیند ها و نتایج تاکید میکنند .دراینگونه سازمانها چون مدیران جدید مهارتهای مدیریتی شان را از مدیران قبلی می آموزند ممکن است نتوانند توجه کارکنان را بصورت انحصاری بر یک یا دو اصل ( فرآیندها و یا نتایج) متمرکز کنند.

مدیران چنین سازمانهایی تمام وقت خود را صرف فقط یکی از اصول سازنده فرهنگ سازمانی میکنند و کارکنان را با استفاده از ابزارهایی نظیر حقوق و مزایا و پاداشها یا ترفیعات مجبور به انجام کار مینمایند درنتیجه و درظاهر این سازمانها بنظر موفق می آیند و علی رغم نامتوازن بودن ماندگاری طولانی مدتی دارند.

در ادامه انواع سازمانهای نامتوازن را مورد بررسی قرارمیدهیم . این سازمانها بر اساس نوع جهت گیری فرهنگی عمدتا در سه دسته جای میگیرند:

1- با جهت گیری بر مبنای نتایج 2- با جهت گیری بر مبنای فرآیندها 3- بدون جهت گیری مشخص

1- جهت گیری بر مبنای نتایج:

در آمریکا بسیاری از مدیران با تاکید بیش از حد بر نتایج کارکنان خود را مدیریت میکنند و فرهنگ درون سازمانی را شکل میدهند. این معضل به سیستم آموزشی برمیگردد . در نظام آموزشی مدیران اینگونه آموزش میبینند که با توجه سازمان برای اهداف سالیانه سازمان برنامه ریزی کرده ونتایج را تخمین زده و ارزیابی نمایند.

اغلب مدیرانی که وارد سازمانهای نظامی میشوند به سوی نایج از قبل جهت گیری شده سوق داده میشومد . صنایعی که این گروه از مدیران را بکار میگمارند نظیر شرکتهای هوا-فضا صنایع دفاع و…. هرچند وقت یکبار مجبورمیشوند به اقتضای شرایط جهت گیری خود را تغییر دهند.

شاید سازمانهایی که بیش از حد بر روی نتایج تاکید دارند از بسیاری جهات خیلی موفق باشند اما این موفقیتها فقط با تلاش بیش از حد و زحمات طاقت فرسای مدیران ارشد و کلیدی سازمان بدست می آید . در این سازمانها همچنین هزینه های پرسنلی بسیار بالاست. کارکنان استرس روانی زیادی تحمل میکنند و تعداد افرادی که جابجا میشوند تغییر شغل میدهند یا دچاربیماریها و آسیبهای روانی و جسمی میشوند قابل توجه است.

شاید تنها حسن این سازمانها بالا بودن میزان مشارکت کارکنان در برنامه های گروهی باشد .

از آنجا که غالبا” تمام هم و غم” مدیران این قبیل سازمانها ” اعداد و ارقام و آمار” است کارکنان منابع اطلاعات آماری هستند که برای بودجه بندی – تعیین شاخصهای تولیدی – محاسبه میزان اثربخشی و بررسی وضعیت ایمنی مورد استفاده واقع میشوند.

در چنین سازمانهایی با جهت گیری ” عددی ” وقتی نتایج مورد انتظارحاصل نمیشود مدیران بدنبال ” فردی ” میگردند تا او را بعنوان خرابکار و عامل عدم تحقق نتایج توبیخ و سرزنش نمایند.

در این سازمانها کارکنان همواره با احساس ترس از عدم حصول نتایج از پیش تعیین شده و عدم اطمینان ناشی از ” بی کفایتی ” فعالیتهایشان مواجه هستند و در نتیجه در تمام تلاشها و فعالیتهای کاری شان با مشکلات مختلفی روبرو میشوند. تلاشهایشان چون صرفا مبتنی بر نتایج است دائما به یک موضوع فکر میکند :” سنجش اثر بخش عملکردهایشان توسط مدیریت ” و در نتیجه بر سر اینکه ” کی برنده است ” با هم به رقابت میپردازند تا مدیران را راضی و خوشنود نگه دارند. در عین حال که به روش سنجش عملکردهایشان توسط مدیریت با دیده شک مینگرند. آنان دائما احساس محرومیت دارند و فکر میکنند سازمان اهمیتی به وجودشان نمیدهد و فقط نتایج کارشان را سنجش میکند.

در مجموع میتوان گفت که جهت گیری بر مبنای نتایج به ندرت نشان از عملکرد متقابل کارکنان و مدیران دارد و کیفیت ارتباطات کارکنان باهم نیز موانع بیشتری بر سر راه هر تغییر عمده در فرهنگ ایجاد مینماید.

1-1- چالشهای سیستم ایمنی :

در اینگونه سازمانها شرایط استخدام- رویکردها ی ایجاد انگیزه و پاداش دهی در سیستم ایمنی نا آگاهانه کارکنان را تشویق به پنهان کردن یا نادیده گرفتن حوادث مینماید.

در سازمانهایی با جهت گیری بر مبنای نتایج کارکنان دائما بطور ضمنی تهدید میشوند:” در صورتی که حوادث یا نواقص ایمنی را گزارش کنند ممکن است شغل – درآمد یا فرصتهای ارتقا را از دست بدهند”. در نتیجه همواره از گزارش نواقص ایمنی و حتی حوادث منجر به آسیبهای جسمی طفره میروند و میترسند . آنان مشکلات را نادیده میگیرند و به راحتی آنها را انکار میکنند یا در گزارش حوادث خیلی از مسائل را به شکلی که ” خوشایند سیستم مبتنی بر نتایج ” باشد جلوه میدهند مثلا در پاسخ به این سوال که ” چطور شد چشمت آسیب دید ؟” جواب میدهند :” من عینک ایمنی ام را پوشیده بودم اما این براده های فلزی به جوری از دور وبر عینک وارد چشم من شدند !”

یعنی حادثه علی رغم ” عملکردهای کاملا مطلوب ایمنی ” اتفاق افتاده . اینگونه اظهارات مضحک بخصوص زمانی بیشتر شنیده میشود که برای عملکردهای مطلوب ایمنی “پاداش یا ارتقا و ترفیع ” درنظر گرفته شود. هرچه پاداشها بزرگتر و مهمتر باشند امکان اینکه حوادث جزئی یا near miss ها گزارش نشوند بیشتر خواهد بود.

2- جهت گیری بر مبنای فرآیند:

در نوع دیگری از جهت گیری ها بر فرآیندهای سازمانی تاکید بیش از حد میشود . این معضل بخصوص در سالهای اخیر در سازمانهایی که به سیستمهای نوین مدیریتی روی آورده اند بیشتر دیده میشود. گروهی از مدیران متوجه شده اند از آنجا که دسترسی به فرآیندها از نتایج بیشتر است پس باید به فرآیندهای سازمانی بیشتر و بهتر توجه نمایند بخصوص زمانی که سازمان بر بهبود کیفیت تاکید دارد.

راهکارهایی نظیر شفاف سازی درخواستها استانداردکردن روشهای انجام کارها و استقرار رویه هایی برای سنجش گام های کلیدی در فرآیندها به افزایش پایداری و بهبود مستمر این سازمانها کمک فراوانی نموده است.

در حالیکه توجه به فرآیندکار برای شناسائی مشکلات و نواقص در حین انجام آن موثر است از طرف دیگر بسیاری از مشکلات موجود در سازمانهای امروزی نه در فرآیندها بلکه در ” ارتباطات بین کارکنان و مدیران ” آنهاست.

در سازمانهای با رویکرد فرآیندی تمایل فراوانی به ایجاد یک سیستم برای تنظیم دقیق خروجی ( نتایج ) وجود دارد . درواقع در این نوع سازمانها هم به نتایج اما به شکلی دیگر اهمیت داده میشود ودر صورت بروز مشکلات در حصول نتایج به علل ریشه ای که در نوع ارتباطات افراد در فرآیندهاست توجهی نمیشود.

2-1- چالشهای سیستم ایمنی :

در این سازمانها بر خلاف سازمانهایی که بر روی نتایج تاکید دارند سیستمهایی برای ترغیب و تشویق کارکنان به گزارش مشکلات و نواقص در زمینه ایمنی ایجاد میگردد که معمولا در این سیستمهاتنها ابزار تشویقی افراد امکانات و تسهیلات رفاهی زندگی است.

ولی متاسفانه این روش اغلب به افزایش بروکراسی اداری و دلسرد شدن کارکنان از داشتن احساس مسئولیت و شکست سیستم در شناسائی علل نواقص و حل ریشه ای مشکلات منجر میگردد.

در بیشتر موارد علل ریشه ای مشکلات در “عملکردمدیریتی” است که باعث تخریب ارتباطات کارکنان با خودشان و حتی با مدیران میشود.

امروزه برای شناسائی مسائل و مشکلات موجود در فرآیندها از ابزارهای حل مسئله کمک میگیرند که بسیار هم موثر هستند.اما این ابزارها برای شناسائی مشکلات “رفتاری” مناسب نمیباشند. با استفاده از این ابزارها مشخص میشود که مشکلات عملکردی از درون سیستم نشات میگیرند و در نتیجه همه تلاشها در حل مسئله مبتنی بر تجزیه و تحلیل مشکلات سیستم است . این روش علی رغم موثر بودن موجب افزایش پیچیدگی و بروکراسی در سیستم میشود.

چنین راه حلهایی همچنین هزینه ها را افزایش میدهند و با کارهایی که ارزش بیشتری برای سیستم دارند رقابت میکنند. با این تفاسیر درجهت گیری فرآیندی این تصور وجود دارد که تمام “هم و غم” مدیریت کاغذبازی است .

کارکنان این نوع سازمانها برای حل مسائل و مشکلات موجود در فرآیندها بدون شناخت و درک کافی از علل ریشه ای مشکلات فقط به فرآیندها توجه دارند و اصلا به ذهنشان نمیرسد که ممکن است این مسائل که اغلب هم لاینحل میمانند ریشه در “رفتارها و نحوه ارتباطات افراد” باهم داشته باشند.

در این میان برخی سازمانها برای بهبود این وضع و حل مشکلاتی که به” فرآیندها” مرتبط نیستند از رویکرد “ایمنی مبتنی بر رفتار ” استفاده مینمایند . تئوری این روش بر مبنای کشف و حل مشکلات رفتاری بر اساس” مشاهده رفتار کارکنان در حین کار ” میباشد.

ولی از آنجا که همه کمبودها نواقص و نیازمندی های کارکنان فقط با ” مشاهده رفتار” ایشان بدست نمی آید لذا استفاده از این راه حل هم برای حل مسائل رفتاری در سازمانها تا حدود زیادی بی نتیجه است. بکارگیری این روش با مشکلاتی از این دست روبروست :

امکان مشاهده کارکنان در همه زمانها و همه مکانها وجود ندارد – تعاملات رفتاری کارکنان باهم موجب اختلال در ارزیابی مشاهدات میگردد- چک لیستهایی که برای ثبت مشاهدات رفتار کارکنان وجود دارد باید دقیقا در زمانی که افراد مشغول به انجام کار یا رفتاری هستند تکمیل شود.

این مشکلات احتمالا ناشی از تاکید بیش از حد بر سیستم گزارش دهی و فقدان توجه کافی به “ارزشهای ” مورد نیاز برای موفقیت در بهبود وضعیت ایمنی میباشد.

3- فقدان جهت گیری مشخص:

ازآنجا که سازمانهای فاقد جهت گیری مشخص بسیار متنوع هستند در اغلب موارد شناسائی آنها مشکل میگردد.

یک گروه ازاین سازمانها دچار جهت گیری اشتباه میشوند . اشتباه در جهت گیری ممکن است در هریک از پایه های بنیادین سازمان رخ دهد . از آنجا که در این سازمانها جهت گیری مشخصی وجود ندارد رفتارهای افراد غالبا تابع شرایط حاکم بر سازمان است و با تغییر مدیران و یا تغییر رفتارمدیران رفتارکارکنان هم تغییر مینماید.

جهت گیری گروهی دیگر اصلا قابل تشخیص نیست لذا این گروه را ” فاقد جهت گیری ” مینامند . در این سازمانها با عوض شدن مدیریت نحوه انجام کارها هم به یکباره تغییر میکند و حتی کاملا متضاد میشود . مثلا در نحوه گزارش دهی حوادث اگر رویه قبلی مبتنی بر نتایج بود با ورود مدیر جدید این کار مبتنی بر فرآیند میشود.

سخن آخر: چگونگی ایجاد فرهنگ ایمنی :

برای ایجاد ” فرهنگ ایمنی”در هرسازمانی بایستی فرآیندهایی بر مبنای علم و هنر مستقر کرده و سیستمی با جهت گیری مشخص و هدف دار برای رسیدن به نتایج و نیز حمایت از ماموریت و ارزشهای سازمان ایجاد نمائیم.

با این تفاسیر فقط یک روش تجربی عملا ثابت کرده که میتواند موثر باشد: ” سیستم ایمنی مبتنی بر رفتارها”

در این روش با مشاهده و ثبت بازخورهای افراد نسبت به شرایط بحرانی ایمنی رفتارها بصورت سیستماتیک مشخص میگردد. در نهایت با جمعبندی رفتارها به مجموعه ای با عنوان “فرهنگ سازمانی ” دسترسی پیداکرده و با شناخت فرهنگ سازمانی خیلی از نقاط تاریک و گره های کور و لاینحل مسائل سازمانی را میتوان حل کرد.

اما ایجاد فرهنگی که در آن “ایمنی” یکی از” ارزش” هایش باشد آسان نیست و کار پیچیده ای ست که نیازمند تعهدات طولانی تمام سطوح سازمانی میباشد.اساس ایجاد فرآیند ایمنی مبتنی بر رفتاربکارگیری علم مدیریت و هنر انسان شناسی است .

در تمامی سازمانهایی که امروزه در سیستم ایمنی مبتنی بر رفتار پیشرو و زبانزد هستند فرهنگ ایمنی از زیربنای افکار بسته و منجمد انسانها آغاز شد و با گذر از بحرانهای متعدد و با بهبود مستمر دائما رو به موفقتر بودن گذاشته است .

در یک کلام ” فرهنگ ایمنی ” خلق الساعه نیست و گاهی چندین نسل بدنبال هم آنرا تحقق میبخشند و گاه زمانی بیش از طول عمر یک سازمان برای ایجاد آن لازم است. پس صبور باشیم و همت کنیم تا : طرحی نو در فرهنگ در اندازیم .مقدمه :